Promotieonderzoek: Financiële prikkels effectief in strijd tegen ontbossing Afrika

Met bijna vier miljoen hectare per jaar verdwenen er tussen 2010 en 2020 nergens ter wereld zoveel bossen als in sub-Sahara Afrika. Meer dan de helft van alle landbouwgrond is er verarmd of uitgeput. 

Dat komt voornamelijk door onduurzaam gebruik van het land, zegt promovendus Tung Nguyen Huy. Bossen en andere natuurgebieden worden vernietigd om plaats te maken voor landbouwvelden. De gevolgen zijn rampzalig – voor het klimaat, maar ook voor miljoenen mensen die door de landafbraak niet meer in hun levensonderhoud kunnen voorzien. 

Economische oorzaken van ontbossing en landdegradatie 

Waarom vindt ontbossing in sub-Sahara Afrika in zo'n razend tempo plaats? Volgens Nguyen Huy zijn de belangrijkste oorzaken economisch van aard. De snelle bevolkingsgroei zorgt voor een stijgende behoefte aan landbouwgrond, terwijl de afnemende productiviteit op bestaande landbouwgronden het voor boeren moeilijk maakt om voldoende voedsel te produceren zonder beslag te leggen op meer landoppervlakte. 

De economische oorzaken die ten grondslag liggen aan onduurzaam bos- en landbeheer moeten worden aangepakt, zegt Nguyen Huy. Dat is nodig om de weg vrij te maken voor duurzame landbouwpraktijken die geen verwoestende impact hebben op mens en planeet. “Bovendien kunnen we zo de meest kwetsbare bevolkingsgroepen helpen zich aan te passen aan klimaatverandering en zich tegen de gevolgen ervan te wapenen.” 

Veelbelovende projecten in Burkina Faso en Ghana 

Duurzame alternatieven voor schadelijke landbouwpraktijken zijn er wel, maar die technieken verspreiden zich erg traag in sub-Sahara Afrika. "Veel boeren hebben weinig kennis over deze technieken en de voordelen ervan, of ze hebben er geen toegang toe," legt Nguyen Huy uit. 

Zijn promotieonderzoek richt zich op drie innovatieve projecten van de onderzoeksgroep Development Impact Evaluation (DIME) van de Wereldbank, die op verschillende manieren onduurzaam bos- en landbeheer moeten tegengaan in Burkina Faso en Ghana. De resultaten zijn veelbelovend: financiële prikkels en kennisverspreiding versterken en versnellen de transitie naar duurzame landbouwpraktijken.  

De kracht van financiële prikkels  

Zo stapten kleine boerenbedrijven in Burkina Faso niet alleen sneller over op duurzame landbouwtechnieken als ze daar een financiële compensatie voor ontvingen, maar zagen zij ook hun landbouwproductiviteit stijgen. En in Ghana hielp een combinatie van overheidssubsidies, arbeidsondersteuning op het land en advies kleinschalige landbouwbedrijven de transitie maken naar duurzame landbewerking, terwijl de boeren tegelijkertijd profiteerden van onderlinge kennisuitwisseling. 

Een derde project, ook in Burkina Faso, richtte zich binnen lokale gemeenschappen op het creëren van bewustzijn van de grote schade die bosbranden aanrichten binnen lokale gemeenschappen en bood ondersteuning bij het nemen van effectieve maatregelen tegen bosbranden. Uit het onderzoek van Nguyen Huy bleek dat het project leidde tot een tijdelijke afname van het aantal bosbranden tijdens het piekseizoen, maar dat deze afname op de langere termijn niet resulteerde in een significante toename van bosbedekking. 

Wegnemen van economische redenen voor boskap 

In zijn proefschrift benadrukt Tung Nguyen Huy de urgentie van het vinden van oplossingen voor de economische problemen die aan de basis liggen van ontbossing en landafbraak in sub-Sahara Afrika. Zijn onderzoek laat zien dat financiële prikkels en kennisbevordering krachtige middelen zijn om boerenbedrijven te verduurzamen, de landbouwproductiviteit te verbeteren en uiteindelijk de uitputting en verwoestijning van het land een halt toe te roepen.  

“Ik hoop dat het onderzoek op een betekenisvolle manier kan bijdragen aan de bescherming van zowel het milieu als de bestaanszekerheid van lokale gemeenschappen die afhankelijk zijn van de bossen,” aldus Nguyen Huy. 

Noot voor de pers

Neem voor meer informatie contact op met Tung Nguyen Huy via t.nguyenhuy@tilburguniversity.edu (in het Engels), of met wetenschapscommunicator Laura van Gelder via l.f.vangelder@tilburguniversity.edu.