Terugdringen flexibilisering vereist meer dan arbeidsrechtelijke oplossingen
Er zijn ruim 1,3 miljoen zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) in Nederland en dit aantal groeit gestaag. Onlangs sloten werkgevers en vakbonden het Sociaal Akkoord over het terugdringen van de flexibele arbeidsmarkt, om kwetsbare (schijn)zelfstandigen te beschermen. De adviezen houden te weinig rekening met de heterogeniteit binnen de groep zelfstandigen. Sommige groepen hebben niets aan de voorgestelde arbeidsrechtelijke maatregelen. Ook is er weinig oog voor het feit dat 80% van de zzp’ers start vanuit een positieve motivatie en proactief is in het vormgeven van de eigen loopbaan. De overheid doet er goed aan in vormgeving van het beleid rekening te houden met diversiteit binnen de groep zelfstandigen. Werkgevers kunnen actiever aandacht besteden aan een HR-beleid voor freelancers, dat ontbreekt nu vaak nog.
Dit blijkt uit promotieonderzoek van Sjanne Marie van den Groenendaal (Tilburg University, Human Resource Studies) naar de loopbaanontwikkeling van zzp’ers en de werkrelaties met opdrachtgevers. Onder meer op basis van CBS/TNO-data en interviews met meer dan 100 zzp’ers werden startmotieven, loopbaanpatronen en arbeidsrelaties met opdrachtgevers in kaart gebracht. Hieruit blijkt dat zo’n 20% van hen vanuit een negatieve motivatie (vluchten voor een slechte werksfeer of gedwongen zzp’erschap) als zelfstandige is begonnen. De overige 80% is zelfstandig vanwege positieve motivaties zoals autonomie, uitdaging en ondernemerschap. Voor deze groep worden werkgevers niet aantrekkelijker door de arbeidsrechtelijke voorstellen vanuit het Sociaal Akkoord.
Van den Groenendaal: “Om opdrachtgeverschap en daarmee ook de arbeidsrelatie aantrekkelijker te maken, is het bieden van autonomie, uitdaging en een aantrekkelijke werksfeer, naast alle arbeidsrechtelijke componenten, minstens zo belangrijk.” Een HR-perspectief op freelancers dus, dat nu bij veel opdrachtgevers nog ontbreekt. Huidige wetgeving doet weinig tot niets in het stimuleren van goed opdrachtgeverschap. Sterker nog: wetgeving lijkt een belemmering.
Op basis van haar onderzoeksresultaten, zet Van den Groenendaal haar vraagtekens bij het terugdringen van de flexibele arbeidsmarkt. “In het promotieonderzoek hebben we meer dan 100 zzp’ers werkzaam in verschillende sectoren bevraagd over de uitdagingen die zij tegenkomen in het zzp’erschap en hoe zij daarmee omgaan. De resultaten lieten zien dat de meerderheid zeer proactief is in het vormgeven van zijn of haar loopbaan en dat zij dat doen vanuit een intrinsieke motivatie.” De kleinste groep - 7% gedwongen zelfstandigen - vertegenwoordigen de zzp’ers die zoeken naar een baan in loondienst en mogelijk in een precaire situatie terecht kunnen komen. Slechts een beperkt deel van die groep zal bescherming kunnen krijgen via de voorstellen uit het sociaal akkoord.
Noot voor de pers
Sjanne Marie van den Groenendaal (Maarheeze, 1992) verdedigt haar proefschrift op 25 juni om 13.30 aan Tilburg University. De promotie is te volgen via livestream. De titel van het proefschrift is A Career Perspective on Solo Self-Employment, Examining Heterogeneity, Career Self-Management and the Role of Inclusive HRM in Sustainable Careers of the Solo Self-Employed. Promotoren zijn prof. dr. Rob Poell, prof. dr. Dorien Kooij en prof. dr. Charissa Freese.
Neem voor meer informatie contact op met Sjanne Marie van den Groenendaal via S.M.E.vdnGroenendaal@tilburguniversity.edu. Een digitaal exemplaar van het proefschrift is op te vragen via persvoorlichters@tilburguniversity.