Kindertekeningen kunnen helpen bij het vroegtijdig signaleren van hoogbegaafdheid

Het proefschrift van Mathijssen levert aanwijzingen voor de mogelijkheid dat menstekeningen kunnen helpen bij het vroegtijdig signaleren van kinderen wier talenten mogelijk niet volledig tot bloei zouden komen in het reguliere onderwijs. Mathijssen analyseerde onder anderen de tekeningen van 206 kinderen in de leeftijd van 4 tot en met 6 jaar. Twee jaar nadat de tekeningen zijn gemaakt werd aan de ouders gevraagd of de kinderen onderwijsaanpassingen hadden gehad. Op basis van de antwoorden werden er twee groepen gemaakt: kinderen die verrijkt onderwijs hebben gehad en kinderen die regulier onderwijs kregen. Uit de statistische analyses kwam naar voren dat het wel of niet tekenen van ‘bijzondere kenmerken’ – kenmerken die alleen of vaker door de kinderen die verrijkt onderwijs kregen werden getekend – voor ongeveer 70% goed voorspelde of kinderen verrijkt onderwijs of regulier onderwijs kregen. Dit gold wel alleen voor de 4- en 5-jarigen. Voor de 6-jarigen ging dit niet, mede door het kleine aantal 6-jarigen in het onderzoek.

Kinderen tekenen ‘uit zichzelf’

Er zitten praktische voordelen aan het inzetten van kindertekeningen als screeningtool. Om talenten van kinderen te ontdekken, wordt vaak psychologisch onderzoek gedaan, maar dat is vaak erg tijdrovend, duur en niet voor iedereen mogelijk. Een goede screeningtool werkt volgens hem als een zeef: ‘Alle kinderen kan gevraagd worden te tekenen, zonder dat dat veel tijd of geld hoeft te kosten. Vaak tekenen kinderen ook uit zichzelf van jongs af aan. Ze deinzen daarom niet snel terug voor een tekenopdracht. Als er in de tekening van een kind bepaalde zaken opvallen, kan dat een reden zijn om het schoolverloop van dat kind nauwgezetter in de gaten te houden.’ 

Oog blijven houden voor unieke talenten

Toch waarschuwt hij dat deze indicatie nog niets zegt over potentiële talenten en onderwijsbehoeften van het individuele kind. Om vast te stellen wat deze kinderen op school precies nodig hebben, dient vervolgonderzoek te worden gedaan, bijvoorbeeld door middel van psychologisch onderzoek. Mathijssen: ‘We raadden professionals in het veld dan ook af om teken-IQ’s te gebruiken voor signaleringsdoeleinden en in plaats daarvan menstekeningen op itemniveau te analyseren voor mogelijke indicatoren van hoogbegaafdheid.’ Mathijssen hoopt dat collega-onderzoekers met hem voort willen bouwen op dit proefschrift, om zodoende een het beoogde screeningsinstrument te ontwikkelen. 

Sven Mathijssen

Sven Mathijssen is op 28 juli 1990 geboren in ’s-Hertogenbosch. Hij studeerde Psychologie aan Tilburg University en liep stage bij Centrum voor Begaafdheidsonderzoek (CBO Talent Development) aan de Radboud Universiteit en bij PPF Centrum voor HoogOntwikkelingsPotentieel (voorheen Psychologenpraktijk Frumau). Sven is de plaatsvervangend hoofdopleider van de Radboud International Training on High Ability (RITHA) en hoofdredacteur van tijdschrift Talent, een populair-wetenschappelijk tijdschrift over hoogbegaafdheid.