Scriptieprijs voor onderzoek naar culturele omnivoren: “culturele smaak zegt veel over je positie in de maatschappij”
Masterstudent Sociologie Romy Oomens heeft de Mens & Maatschappij master scriptieprijs gewonnen met haar onderzoek naar het fenomeen ‘cultureel omnivorisme’. Haar onderzoek wordt gepubliceerd in het gelijknamige wetenschappelijke tijdschrift. Romy onderzocht of opleidingsniveau en intergenerationele mobiliteit ervoor zorgen dat mensen een exclusievere of juist bredere culturele smaak krijgen.
“Het voelt als een grote eer om deze prijs te winnen. Zeker als student aan deze mens en maatschappij universiteit”, vindt Romy Oomens, inmiddels aan het werk als docent bij het departement Sociologie. “Zelf ben ik de eerste in mijn nabije familie die een universitaire opleiding heeft gevolgd. Ik heb altijd het idee gehad dat dit mijn culturele horizon heeft verbreed. Daarom leek het mij interessant om onderzoek te doen naar de rol van opleidingsniveau en opwaartse mobiliteit op culturele smaak. Al decennialang wordt er onderzocht of culturele smaak, of het nu gaat om muziek, literatuur, eten, of andere vrijetijdsbesteding, samenhangt met sociaaleconomische status. Verrassend genoeg bleven de bevindingen na meer dan dertig jaar tegenstrijdig. Met mijn onderzoek probeerde ik een verklaring te vinden voor deze tegenstrijdigheid.”
Snobs
Een bestaande theorie stelt dat hoger opgeleiden zich onderscheiden van lager opgeleiden met een zeer exclusieve smaak waar zij niet van afwijken. Denk aan klassieke muziek en sterrenrestaurants. Een andere theorie stelt dat hoger opgeleiden juist omschreven kunnen worden als culturele omnivoren vanwege hun brede, inclusieve smaak. Romy Oomens vond dat beide theorieën tegelijkertijd kunnen kloppen. “Je kunt grofweg vier groepen onderscheiden, waaronder hoogopgeleide culturele ‘snobs’ en hoogopgeleide culturele omnivoren. Daarbij is er ook verschil in leeftijd. De culturele ‘snobs’ zijn vaak wat ouder. De omnivoren zijn meestal van een jongere generatie.”
Glad ijs
“Overigens hebben ook de echte omnivoren wel een grens, je kunt niet overal mee aankomen. Dat is grotendeels cultureel bepaald. In het Verenigd Koninkrijk, waar mijn onderzoek betrekking op heeft, trekken cultureel omnivoren de grens bij Country muziek. Ander onderzoek wijst uit dat in de Verenigde Staten Metal not done is. Hieruit blijkt dat de omnivoren toch niet zo inclusief zijn als we zouden denken. Toch zijn deze hoogopgeleide omnivoren toleranter dan de hoogopgeleide culturele ‘snobs’, wat groeiende verbondenheid met verschillende groepen in de samenleving suggereert. De keerzijde is dat dit ‘omnivorisme’ er ook toe kan leiden dat je je nergens echt helemaal thuis voelt. Het kan soms voelen alsof je je op glas ijs begeeft, want culturele smaak zegt veel over je positie in de maatschappij.”
Meer informatie
De Mens & Maatschappij master scriptieprijs wordt jaarlijks uitgereikt door een vakjury van sociaal wetenschappers van verschillende Nederlandse universiteiten. De scriptie is beoordeeld op zowel de kwaliteit van het onderzoek als de relevantie voor de sociale wetenschappen. Het tijdschrift Mens & Maatschappij verschijnt viermaal per jaar. Het onderzoek van Romy is hier te lezen: https://www.aup-online.com/content/journals/10.5117/MEM2023.2.002.OOME