Panelonderzoek: mensen die coronamaatregelen negeren moeten achter aansluiten voor een vaccin
Wie moet er straks als eerste in aanmerking komen voor het coronavaccin? Onderzoek van Tilburg University i.s.m. CentERdata toont dat de Nederlandse bevolking vooral onderscheid wil maken tussen mensen die zich wel of juist niet aan de coronamaatregelen houden. Ook het hebben van een gezond gewicht zou voorrang moeten geven tot een vaccin. Leeftijd en cruciale beroepen, factoren die vaak in de media terugkomen, blijken van ondergeschikt belang.
Politiek draagvlak
Met inmiddels enkele werkbare vaccins in het vooruitzicht is de vraag wie er als eerste een vaccin toegediend moet krijgen. Een politieke beslissing die publiek draagvlak behoeft. Debatten daarover hebben zich vooralsnog beperkt tot de medische ethiek. Om legitimiteit te krijgen is de stem van de bevolking van belang. Tilburgse sociologen legden daarom aan een representatieve groep onder de bevolking twee fictieve personen voor, die verschillen in leeftijd, gewicht (BMI), (voormalig) beroep en het opvolgen van de coronamaatregelen. De deelnemers konden aangeven wie van de fictieve personen voorrang verdient op een vaccin.
Gezond BMI
Weinig verrassend is de bevinding dat het overtreden van de coronamaatregelen (door bijvoorbeeld op vakantie te gaan naar een risicogebied) wordt afgestraft: bijna twee derde vindt dat mensen die zich niet aan de maatregelen houden achteraan moeten sluiten voor een vaccin. Iets meer dan de helft van de respondenten vindt dat een gezond BMI meer recht geeft op een vaccin.
Jong geeft oud voorrang en vice versa
Twee veel bediscussieerde factoren - leeftijd en cruciale beroepen - doen er minder toe. Vooral de ‘actieve leeftijdsgroep’ wordt versneld een vaccin gegund, terwijl jongeren en ouderen minder voorrang wordt gegund. Interessant is de bevinding dat jongeren vaak ouderen de voorrang willen geven, en oudere deelnemers eerder jongeren voorrang gunnen. De cruciale beroepen worden, ondanks dat zij nu voorrang krijgen in de teststraten, evenmin in pole-positie gezet: verplegers of onderwijzers wordt niet sneller een vaccin gegund dan een administratief medewerker of een werkloze.
Beleid
Inzake draagvlak voor beleid lijken deze resultaten een meevaller. ‘Objectieve’ factoren als leeftijd en vitale beroepen blijken minder relevant, zodat de besluitvorming zich kan laten leiden door medisch-ethische richtlijnen. Het achteraan zetten van mensen die coronamaatregelen negeren, zal overigens wel een onhaalbaar criterium zijn. Loting van de overige vaccins zou, na vaccinatie van prioritaire groepen, weleens op een groter draagvlak kunnen rekenen.
Contact
De dataverzameling bij 1461 respondenten werd uitgevoerd door CentERdata (voor de bekendmaking van het Pfizer- en Moderna-vaccin) als onderdeel van het LISS panel en European Values Study. Dit onderzoek is mogelijk gemaakt met een COVID-19 beurs van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). Meer informatie: dr. Tim Reeskens (departement Sociology, Tilburg School of Social and Behavioral Sciences): t.reeskens@tilburguniversity.edu; T: +31 13 466 2119.