Kan blockchain bijdragen aan fraudebestrijding bij verkiezingen?
De masterthesis van Gijs van de Water
Gijs van de Water, 24 jaar, studeerde onlangs af in de masteropleiding Information Management. Dit is een opleiding die je voorbereid op een carrière op het snijvlak van informatietechnologie, business en management. Voordat Gijs begon aan zijn master Information Management heeft hij op het HBO Informatica gestudeerd.
Hij zocht voor zijn afstuderen naar een onderwerp waar hij zijn ICT kennis en vaardigheden kon toepassen én dat aansloot bij een actueel en maatschappelijk thema. Zo kwam hij uit op de vraag of blockchaintechnologie ingezet kan worden om het stemmen minder fraudegevoelig te maken.
Er zijn in het buitenland tal van voorbeelden te vinden die doen vermoeden dat er bij het stemmen en bij het tellen van stemmen behoorlijk gesjoemeld wordt. De blockchaintechnologie staat erom bekend heel veilig te zijn, dus zijn hypothese was: als verkiezingsstemmen op een blockchain gezet worden, kan niemand ermee sjoemelen, en zal dat leiden tot een eerlijker en transparanter resultaat.
Blockchain
Blockchain kun je zien als een ‘alleen-schrijven grootboek’; je kunt er regels aan toevoegen, maar die kunnen niet gewijzigd worden. Theoretisch gezien betekent dat dus dat als je er een stem op zet, deze niet aangepast kan worden.
Wat is blockchain? Bekijk de NOS-video.
Duivelsdriehoek
Gijs heeft eerst uitgezocht aan welke criteria landen moeten voldoen om vrije en eerlijke verkiezingen te organiseren. Die criteria, vastgesteld door de VN, zijn onder andere: slechts één keer stemmen, de stemuitslag mag niet van te voren vast staan (onzekerheid), voor iedereen toegankelijk en transparant. Vervolgens heeft hij de stappen in het proces van stemmen geanalyseerd (van stemhokje tot tellen van de stemmen) en gekeken of verschillende modellen van de blockchaintechnologie stappen in dat stemproces kunnen vervangen. Daarbij heeft hij voortdurend gekeken of er nog wel voldaan werd aan de criteria waaraan een verkiezingsproces moet voldoen. Hij kwam er achter dat bij welk model hij ook toepaste, er steeds een of twee criteria zijn waaraan niet voldaan wordt. Er was sprake van een ‘duivelsdriehoek’: in iedere hoek staat een criterium, waarbij steeds twee van de drie worden vervuld, maar nooit aan allemaal. Voor een eerlijk verkiezingsproces moeten echter aan alle criteria voldaan worden.
Bij een publieke blockchain is de onzekerheid in het geding, omdat mensen live kunnen zien wat er gestemd is. Dat kan invloed hebben op het stemgedrag van mensen die hun stem nog moeten uitbrengen. Wanneer je kiest voor een private blockchain, waar slechts één of enkele organisaties (bijvoorbeeld de EU) kan zien wat er gebeurt, wordt weliswaar voldaan aan het criterium van onzekerheid, maar wordt er niet voldaan aan het criterium van transparantie. Kiezers weten namelijk niet of die organisatie politiek gemotiveerd is om de uitslag te veranderen. Er zijn methoden beschikbaar om op een publieke blockchain te stemmen zonder dat de uitslag ‘live’ te bekijken is. Deze methode vereist echter dat de kiezers twee keer het stembureau moet bezoeken, wat de toegankelijkheid niet bevorderd.
Daar komt ook nog bij dat computers niet transparant zijn: een stemmer die op de computer op partij A stemt, weet nooit zeker of de computer jouw stem ook bij partij A wegschrijft. Misschien is de computer wel gehackt of heeft de fabrikant de software gemanipuleerd. Hoewel de blokchain behoorlijk veilig is, kan het aan de oppervlakte toch fout gaan.
De conclusie is dus helaas dat blockchain niet gaat helpen om het stemmen minder fraudegevoelig te maken. Er zal gezocht moeten worden naar andere methodes om elektronisch stemmen veiliger te maken.
Gijs van de Water, Blockchain ballot. Electoral Enhancement or Danger to Democracy? December 2017. Begeleider: dr. H. Weigand.