Aantal patiënten met combinatie kanker én diabetes neemt sterk toe

Het aantal mensen met kanker én diabetes type 2 is in Nederland sterk toegenomen. Inmiddels heeft bijna één op de vijf kankerpatiënten op het moment van kankerdiagnose ook al diabetes. Dit gegeven was aanleiding voor een proefschrift naar de relatie tussen kanker en diabetes, waarop Marjolein Zanders (IKNL) vrijdag 6 februari 2015 promoveert aan Tilburg University. 
Het aantal mensen dat kanker overleeft, is de afgelopen jaren aanzienlijk toegenomen. In 2009 waren er in Nederland meer dan 400.000 mensen die ooit de diagnose kanker hebben gehad. In 2020 zal dit aantal zijn opgelopen tot meer dan 700.000. Ook het aantal patiënten met diabetes op het moment van een diagnose kanker neemt toe. Patiënten met diabetes én kanker lijken daarnaast vaker te overlijden dan kankerpatiënten zonder diabetes. Daarom is het volgens arts-onderzoeker Marjolein Zanders van groot belang om beter inzicht te krijgen welke factoren bijdragen aan de hogere kans op overlijden van kankerpatiënten mét diabetes ten opzichte van kankerpatiënten zonder diabetes.

Minder chemotherapie en minder therapietrouw

Uit de studies die de promovenda verrichtte, blijkt dat patiënten met de combinatie dikkedarmkanker én diabetes nog steeds minder vaak chemotherapie krijgen in vergelijking met kankerpatiënten zónder diabetes. Dit ondanks de constatering dat de toediening van chemotherapie en radiotherapie tussen 1995 en 2010 onder beide patiëntengroepen sterk is toegenomen.

Opmerkelijk is dat het trouw zijn aan het gebruik van glucoseverlagende middelen onder mensen met diabetes lijkt te verslechteren na het stellen van de kankerdiagnose. De oorzaak van deze afnemende therapietrouw moet nog nader onderzocht worden. Marjolein Zanders: “Het kan betekenen dat deze patiënten het gevecht tegen de ziekte ‘kanker’ belangrijker vinden, dan het adequaat slikken van glucoseverlagende middelen.”

Cholesterolverlagers lijken overleving te verbeteren

Meer dan de helft van de patiënten met diabetes én kanker gebruikt cholesterolverlagers. Uit het onderzoek van Marjolein Zanders blijkt dat het gebruik van cholesterolverlagers de kans om dikkedarmkanker te overleven lijkt te verbeteren bij diabetespatiënten. Deze uitkomst ziet er veelbelovend uit en zou volgens haar prioriteit moeten krijgen op de onderzoeksagenda. De promovenda is inmiddels zelf gestart met een vervolgstudie, waarin zij nagaat of cholesterolverlagers ook de kans op terugkeer van kanker bij patiënten met dikkedarmkanker gunstig beïnvloedt.

Kankerregistratie, ziekenhuizen en PHARMO

Voor de studies in het proefschrift is gebruik gemaakt van gegevens van patiënten in Zuidoost-Nederland afkomstig van de Nederlandse Kankerregistratie van Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) in combinatie met gegevens over geneesmiddelengebruik uit de databanken van het PHARMO Instituut.

Marjolein Zanders, MSc (1987, Weert) studeerde geneeskunde aan de Universiteit van Maastricht. In 2011 startte zij met haar promotieonderzoek bij het Integraal Kankercentrum Nederland. Het onderzoek werd uitgevoerd in samenwerking met Tilburg University, het PHARMO Instituut te Utrecht en het Máxima Medisch Centrum te Veldhoven.