woman with camera

Omstandereffect: hulpgedrag is geen keuze maar reflex

Published: 07 april 2016 Laatst bijgewerkt: 23 april 2019

PERSBERICHT 7 april 2016 - Stel je voor: je loopt over straat en opeens zakt een vrouw in elkaar. Wat doe je? Promovendus Ruud Hortensius laat in zijn dissertatie zien dat het te hulp schieten van de vrouw eerder een reflex is dan een keuze.

Hortensius deed op innovatieve wijze onderzoek naar het omstandereffect: het fenomeen dat de kans dat je helpt sterk afneemt zodra er meerdere toeschouwers aanwezig zijn. Jarenlang werd verondersteld dat bewuste beslissingen dit effect verklaren.

Egocentrische reflex

Met behulp van hersenscans heeft Hortensius echter laten zien dat hersengebieden die belangrijk zijn voor automatische reacties op situaties ten grondslag liggen aan dit effect.

Hoewel altijd werd gedacht dat het omstandereffect voor iedereen gelijk was, liet Hortensius in vervolgonderzoek zien dat mensen met een egocentrische reflex op noodsituaties vatbaarder zijn voor dit effect.

Barca-Real

Verder toonde Hortensius aan dat gedragsmetingen in het laboratorium later hulpgedrag kunnen voorspellen. Hiervoor mat hij eerst de reacties op noodsituaties tijdens een computertaak bij een groep FC Barcelona-supporters. Vervolgens werden ze met behulp van Virtual Reality onderdeel gemaakt van een gewelddadig conflict tussen een medesupporter en een fan van Real Madrid. De reacties op noodsituaties voorspelden wie er eerder ingreep tijdens het conflict.

Naast nieuwe inzichten in hulpgedrag en het omstandereffect, kan deze kennis in de toekomst ingezet worden bij het trainen van bijvoorbeeld hulpverleners en politieagenten.

Ruud Hortensius (Wageningen, 1983) studeerde Sociaal Pedagogische Hulpverlening aan de Hogeschool Utrecht en vervolgens Psychologie aan Universiteit Utrecht. In 2011 behaalde hij zijn research master op het gebied van de Cognitieve Neurowetenschappen en begon hij in Tilburg aan zijn promotieonderzoek bij hoogleraar cognitieve neuropsychologie Beatrice de Gelder. Momenteel is Ruud postdoctorale onderzoeker aan Maastricht University en de University of Cape Town, Zuid-Afrika.

Noot voor de pers

Ruud Hortensius promoveert op woensdag 13 april om 14.15 in de aula van Tilburg University. Titel proefschrift: Sympathy for the Devil - On the Neural Mechanisms of Threat and Distress Reactivity. Promotor: prof. dr. Beatrice de Gelder, co-promotor: dr. Geert van Boxtel.

Van 10 tot 20 april is Ruud te bereiken op zijn Nederlandse mobiele nummer: 06-14979254. Daarvoor en daarna zit hij in Kaapstad, Zuid-Afrika, waar hij woont en werkt. Daar is hij te bereiken op: +27 21 404 5481 (kantoor) of +27 81 79 16 938 (mobiel). Zijn mailadres is ruudhortensius@gmail.com.