Spreekrecht voor slachtoffers en nabestaanden: geen zwart-witkwestie

Voor- en tegenstanders van het Spreekrecht hebben zich in het verleden niet zelden ongenuanceerd uitgelaten over de effecten van dit slachtofferrecht. Zo zou gebruikmaking van dit recht volgens voorstanders leiden tot emotioneel herstel van het slachtoffer en stellen tegenstanders dat het spreken in de rechtszaal kan leiden tot negatieve effecten voor het slachtoffer (secundaire victimisatie). Kim Lens pleit ervoor rekening te houden met de heterogeniteit in slachtofferervaringen, -perspectieven en -behoeften, wanneer het gaat om de voor- en nadelen van gebruikmaking van het Spreekrecht. Dit leidt tot een betere afstemming van het Spreekrecht op de behoeften van de doelgroep.

Gebruikmaking van het Spreekrecht leidt bovendien niet per definitie tot een schending van het proportionaliteitsbeginsel, stelt Lens. Dit is een belangrijke bevinding in het licht van de huidige discussie rondom de verruiming van het Spreekrecht in Nederland. Het proportionaliteitsbeginsel stelt dat een opgelegde straf in verhouding moet staan tot het begane misdrijf en niet afhankelijk moet zijn van de reactie van het slachtoffer hierop. De studie van Lens toont aan dat het waarschijnlijker is dat een opgelegde straf wordt beïnvloed door de ernst van het type misdrijf dat is gepleegd dan door de ervaren ernst door het slachtoffer.

Kim Lens (1982, Breda) studeerde sociale psychologie aan Tilburg University (MSc 2009) en was tijdens haar studie als onderzoeksassistent verbonden aan het IVO (instituut voor verslavingsonderzoek) in Rotterdam en het International Victimology Institute Tilburg (INTERVICT). In 2009 startte ze als junior-onderzoeker op een WODC-project van het Ministerie van Veiligheid en Justitie over de effecten van gebruikmaking van het Spreekrecht voor slachtoffers en nabestaanden, waar haar dissertatie ook op gebaseerd is. Lens is als UD verbonden aan INTERVICT (Tilburg University) en coördineert de Tilburgse  Master Victimology and Criminal Justice.