Het moed echt anders
“Het moed echt anders.” Met deze woorden stelde Anne Marie Weggelaar-Jansen tijdens haar oratie de onhoudbaarheid van het zorgsysteem aan de kaak. De zorg moet anders, transformatie is nodig en daar is moed voor nodig (geen geld).
Om daadwerkelijk te komen tot transformaties in de zorg, moet volgens Weggelaar-Jansen het volgende gebeuren:
1. Naar een systemisch perspectief op innoveren
De verschillende onderdelen van het zorgsysteem hangen met elkaar samen en vormen samen een ecosysteem. Als er op één plek in het systeem iets verandert, verandert er op andere plekken vaak ook iets.
Om echt te kunnen innoveren is het daarom belangrijk holistisch, naar het hele systeem, te kijken. Dat houdt in dat je bewust bent dat de interactie tussen de losse onderdelen van het systeem bepalen hoe het systeem functioneert, dat je het gehele systeem overziet, dat je de invloed van losse onderdelen op het systeem begrijpt, dat je zowel de gebruikers (patiënten, zorgverleners) als de ontwikkelaars (ict’ers, zorgorganisaties, onderzoekers, …) van het systeem bij innovaties betrekt en dat je bij het innoveren focust op het gewenste resultaat in plaats van op het oplossen van bestaande fouten. Tijdens dit transitieproces, is het bovendien belangrijk steeds te evalueren of de innovaties leiden tot de gewenste evolutie van het systeem.
2. Samen innoveren
Momenteel wordt er op verschillende plekken in het zorgsysteem geïnnoveerd. Dit gebeurt echter veelal zonder veel samenhang en samenwerking, vaak veroorzaakt door financieringsstromen die voor de verkeerde incentives zorgen. Innovaties zouden veel meer plaats moeten vinden op basis van vragen en kansen uit de dagelijkse praktijk, waarbij het hele systeem (patiënten, zorgverleners, managers, …) meedenkt en bijdraagt aan oplossingsrichtingen. Ook moet er gewerkt worden aan een cultuur waarin innovaties met elkaar gedeeld worden (van ‘not invented here’ naar ‘proudly adopted from’), en waarin zorgverleners zeggenschap hebben over hoe de zorg vormgegeven wordt. Hiervoor is lef nodig.
3. Actieonderzoek om te transformeren
Actieonderzoek is een onderzoekstraditie waarin veranderen, leren en wetenschap hand in hand gaan. Het is een cyclisch onderzoeksproces van experimenteren, reflecteren en theorie (soms uit andere vakgebieden) betrekken, dat plaatsvindt samen met alle betrokkenen. Er wordt hierbij dus gezamenlijk geleerd, geïnnoveerd en onderzocht. Dit past goed bij het oplossen van de complexe problemen in het zorgsysteem.
Samen Leren Transformeren
Voorafgaand aan de oratie kon men tijdens een kennisproeverij verschillende workshops en lezingen volgen. Hier gaven de onderzoekers met wie Anne Marie Weggelaar-Jansen samenwerkt, een inkijkje in de lopende onderzoeksprojecten voor Samen Leren Transformeren. Door samen te komen en kennis en ideeën met elkaar te delen komen plannen om samen te transformeren. Want het moed echt anders!
Bekijk ook de Aftermovie van de oratie.