Het V uur voor de ouderenzorg is aangebroken
Het symposium ‘Professionalisering van de ouderenzorg’ en de oratie van prof. dr. Robbert Gobbens gaven de deelnemers hoop, inspiratie en motivatie voor de toekomst. Het symposium benadrukte de relevantie van alledaagse kennis die veel verpleegkundigen en verzorgenden hebben en dat deze zorgprofessionals bovenaan de kennisketen staan van de ouderenzorg. Samenwerking tussen onderzoek, zorgpraktijk en onderwijs is essentieel voor professionalisering. Door te co-creëren en te luisteren naar elkaars verhalen kunnen we met en van elkaar leren om de ouderenzorg toekomstbestendig en nog mensgerichter te maken.
De bevolking in Nederland vergrijst. De prognose is dat er in 2030 meer dan een miljoen kwetsbare ouderen in Nederland wonen. Deze ouderen hebben complexe zorgvragen. Tevens neemt het aantal mensen dat in de zorg werkt af. Er komen dus meer ouderen die zorg nodig hebben en er zijn straks minder zorgprofessionals die zorg kunnen leveren. Dit is een wicked problem.
Tijdens het symposium ‘Professionalisering van de ouderenzorg’ gaf Drs. Desirée Bierlaagh, practor bij mboRijnland, aan dat we niet direct moeten proberen dit complexe probleem op te lossen. Alle acties zullen reacties opleveren, ook reacties die je niet kunt voorspellen. Zij gaf aan dat het belangrijk is om eerst midden in het probleem te gaan staan zodat je goed zicht hebt op de complexiteit van dit probleem. Hiervoor zijn verschillende perspectieven nodig en is samenwerking van essentieel belang. Dit belang van inzicht krijgen in de verschillende perspectieven en samenwerking tussen wetenschap, onderwijs en zorgpraktijk werd door de verschillende sprekers van het symposium benadrukt.
Leren van en met elkaar
Via een interactief en inspirerend theateroptreden van Jan van der Hammen werd het publiek aan het denken gezet over hoe je dingen leert die je nog niet kan. Via zijn optreden liet hij ook het publiek de verschillende perspectieven van ouderen, naasten en zorgprofessionals zien. Het belang van deze perspectieven om te leren werd ook erkend door de andere sprekers van het symposium. Zij gaven aan via samenwerking inzichten te krijgen in de diverse perspectieven en op deze manier van en met elkaar te leren. Deze inzichten zijn belangrijk voor de professionalisering van de ouderenzorg.
Verhalen als kennisbron
Dr. Meriam Janssen liet zien dat de methodiek ‘Het verhaal als kwaliteitsinstrument’ zeer waardevol kan zijn om de perspectieven van ouderen in beeld te brengen. Door ouderen verhalen te laten vertellen over hun leefwereld kunnen relevante inzichten verkregen worden om de kwaliteit van leven voor deze ouderen te verbeteren. Het belang van verhalen werd ook benoemd door Drs. Desirée Bierlaagh. Zij benadrukte dat kennis vanuit mbo-geschoolde zorgprofessionals vaak niet wordt benut terwijl relevante kennis in het alledaagse werk zit dat deze zorgprofessionals uitvoeren. Om de zorg te professionaliseren is deze praktische wijsheid die mbo-zorgprofessionals hebben, hard nodig. Via verhalen haalt drs. Desirée Bierlaagh kennis op bij (toekomstige) mbo-zorgprofessionals over deze praktische wijsheid.
Samenwerking tussen onderzoek, onderwijs en zorgpraktijk
Co-creatie kan een belangrijke methode zijn om wetenschappelijke en maatschappelijke impact te bereiken. Eén van de manieren waarop co-creatie kan worden gerealiseerd, zijn Leer- en Innovatie Netwerken. Hier vertelde drs. Marjolein Albers over tijdens het symposium. In de Leer- en Innovatie Netwerken leren studenten, zorgprofessionals en docenten van elkaar en werken ze projectmatig aan de verbetering van de kwaliteit van zorg voor ouderen. Zij onderstreept dat alleen door samen te werken de zorg kan verbeteren.
Een ander voorbeeld van co-creatie zijn de tools ontwikkeld tijdens het promotieonderzoek van Dr. Irene Muller-Schoof. Zij ontwikkelde bijvoorbeeld twee lesmodules in nauwe samenwerking met onderwijs en zorgpraktijk en paste hierin kennis uit eerder onderzoek toe.
Co-creatie is een goede manier om kennis te delen tussen wetenschap, onderwijs en zorgpraktijk.
Dr. Irene Muller-Schoof
Zeggenschap zorgprofessional
Om de ouderenzorg toekomstbestendig te maken is het belangrijk dat zorgprofessionals werkzaam blijven in de zorg. Hiervoor is het van belang om werktevredenheid en werkplezier zo hoog mogelijk te houden en is meer zeggenschap vanuit de zorgprofessional nodig. Sinds juli 2023 is zeggenschap van zorgprofessionals ook vastgelegd in de Wet Kwaliteit, Klachten en Geschillen zorg. Dit betekent dat zorgprofessionals nu invloed mogen uitoefenen op het zorgbeleid en werken in de zorg. Dat de zorgprofessional nu steeds meer centraal komt te staan naast de oudere cliënt wordt als zeer belangrijk ervaren door Wilfred Dijkstra, manager wijkverpleging. Tijdens een paneldiscussie benadrukte hij het belang van een fijne werkplek voor zorgmedewerkers en dat leidinggevenden dienend zijn naar hun zorgmedewerkers. De andere leden van het panel vertelden over de onzekerheid die zorgprofessionals soms ervaren wat een negatieve invloed kan hebben op hun zeggenschap.
Professionalisering van verpleging en verzorging
Tijdens zijn oratie nam Prof. dr. Robbert Gobbens het publiek mee in de ontwikkeling van de professionalisering van verpleging en verzorging in de ouderenzorg. Verdere professionalisering is volgens Prof. dr. Robbert Gobbens nodig om de complexe uitdagingen die de ouderenzorg de aankomende jaren voor de kiezen krijgt, het hoofd te bieden. Denk hierbij aan de toename van het aantal (kwetsbare) ouderen die zorg nodig hebben, meer complexere zorgvragen en personeelstekorten.
Via zijn leerstoel wil prof. dr. Robbert Gobbens inzicht krijgen in hoe de professionalisering verder ontwikkeld kan worden om de ouderenzorg uiteindelijk toekomstbestendig en nog mensgerichter te maken. Deze professionalisering bestaat uit de aspecten toewijding, vakbekwaamheid, lerend vermogen, samenwerkend vermogen en onderzoekend vermogen van zorgprofessionals. Om dit te realiseren wil hij samen in co-creatie met wetenschap, onderwijs en de ouderenzorg nieuwe kennis ontwikkelen. Dit wil hij doen door middel van onder andere zijn betrokkenheid bij de Leer en Innovatie Netwerken.
Het V uur is nu aangebroken voor de ouderenzorg. Prof. dr. Robbert Gobbens zal via zijn leerstoel actie ondernemen om samen de ouderenzorg verder te professionaliseren en op deze manier de ouderenzorg toekomstbestendig en nog mensgerichter te maken.