woman with camera

Brede steun voor genereus basisinkomen, maar onder voorwaarden

Published: 19 april 2023 Laatst bijgewerkt: 19 april 2023

Onder Nederlandse kiezers is een redelijk brede steun voor een basisinkomen, blijkt uit nieuw onderzoek door sociologen van Tilburg University. Daar moeten echter wel voorwaarden aan verbonden zijn. De meeste voorstanders zijn er voor een ‘participatie-inkomen’, dat voor iedereen beschikbaar is, onder de voorwaarde dat een maatschappelijke taak wordt uitgevoerd. Denk aan vrijwilligerswerk, mantelzorg of een opleiding. Dit participatie-inkomen moet dan hoger zijn dan het huidige bestaansminimum. Deze wensen staan haaks op de huidige politieke voorstellen voor een onvoorwaardelijk, maar in beginsel laag basisinkomen.

Een basisinkomen voor iedereen is een veelbesproken voorstel tot hervorming van de verzorgingsstaat, dat vooral toegeschreven werd toegeschreven aan links-progressieve politici en kiezers. In de praktijk hebben verschillende politieke partijen in Nederland, zoals GroenLinks, D66, PvdA en PvdD, al een eigen variant van het basisinkomen voorgesteld, of ze staan open voor experimenten met een basisinkomen.

Uit dit onderzoek blijkt dat de steun onder de kiezers breder is en ook uit onverwachte hoek komt: hoogopgeleiden zijn net wat meer voor een basisinkomen zijn dan laagopgeleiden. Tegelijk blijkt de steun niet hoger onder mensen van wie je dat intuïtief zou verwachten, zoals maatschappelijk kwetsbare groepen en critici van de huidige sociale zekerheid.

Naast de gebruikelijke politiek-ideologische verschillen - linkse kiezers zijn over het algemeen meer voor een basisinkomen dan hun rechtse tegenhangers - vonden de onderzoekers ook interessante raakvlakken tussen de verschillende partij-electoraten. Met als belangrijkste uitkomst dat de meeste kiezers, onafhankelijk van politieke kleur, een participatie-inkomen verkiezen boven een volledig onvoorwaardelijk basisinkomen en sterk tegen een basisinkomen zijn dat lager is dan het huidige bestaansminimum.

Tijs Laenen TSB

Onderzoeker Tijs Laenen: “Het basisinkomen heeft politiek gezien misschien meer slaagkans dan algemeen verwacht. Het wordt namelijk ook gesteund door groepen waarvan we weten dat ze een belangrijke invloed hebben op beleid, zoals hoogopgeleide kiezers. Nederlanders zijn daarbij vrij genereus, maar ook conditioneel in hun solidariteit. Het wordt zoeken naar een type basisinkomen dat een brede politieke coalitie op de been kan krijgen. Want de voorkeur voor een vrij genereuze maar voorwaardelijke variant, staat haaks op de meeste politieke voorstellen, die vooral vanuit progressief linkse hoek komen en een onvoorwaardelijk en (om te beginnen!) redelijk laag basisinkomen voor ogen hebben.”

Noot voor de pers

Neem voor vragen of een PDF van het onderzoeksrapport contact op met Femke Trommels, persvoorlichter Tilburg University, via 013-466 26 85 of f.j.trommels@tilburguniversity.edu