Scene from Fallout

God en Games

Published: 20 december 2019 Laatst bijgewerkt: 21 december 2022

Games worden vaak door religie beïnvloed, sommige verwijzen expliciet naar de Bijbel. Cultuurtheoloog Frank Bosman is fervent gamer en publiceerde over de relatie tussen God en games. Hij schreef hierover bijgaande column dat gaming analyseert met oog op het kerstverhaal.

God en Games

Kerstmis is een geboortefeest. Altijd geweest. En zal wel altijd zo blijven. Vroeger gegroepeerd rond een kind in een voerbak omringd door herders, wijzen, engelen, een os en een ezel. Tegenwoordig rond een goedgevulde tafel waaraan bloed-, schoon- en stief familie wedstrijdje ‘gewoon doen’ spelen, vaak met sterk wisselend succes. Niettemin zit het in de lucht. De langste nacht en de kortste dag geven elkaar een hand. Kaarsen op tafel, lampjes in de kerstboom, feel good-films op Netflix. Er zit nieuw leven in de lucht: we verlangen nu al naar de warmte van de lente en de zomer. De Romeinen noemden het Sol Invictus, de onoverwinnelijke zon, die na elke winter de koude duisternis verslaat. De christenen noemen het Kerstmis, overtuigd als ze zijn dat twee duizend jaar geleden het licht zelf geboren werd. Santa Claus noemen de Angelsaksen het, een volwassen geloof in de kracht en magie van geven en vergeven. Laat die Glühwein maar komen.

Normaal gesproken bevind ik mij achter het scherm van een computer. Voor het schrijven van artikelen (leuk!), het invullen van formulieren (yak!), of het spelen van een computerspel (ook leuk!). Normaal gesproken doe ik onderzoek naar religie in videogames. Fascinerend onderzoek: van christengekkies in Fallout 5 naar bijna-dood-ervaringen in Batman Arkham City, en van zwijgende iconen en fresco’s in Metro Last Light en Half Life 2. Lost Coast naar het passieverhaal uit Child of Light. Tijdens de feestdagen is het voor gamers extra leuk: vanaf Black Friday worden we doodgegooid met krankzinnige aanbiedingen, die we dan ook zelden willen weerstaan.

Waarom wordt er niet gebaard?

In games wordt maar weinig gebaard. Waarschijnlijk omdat de gemiddelde gamer liever bezig is met het neerknallen van aliens of rondjes rijden in een net iets te snelle wagens. Waarschijnlijk omdat de meeste gamers niet zitten te wachten op bloederige plaatjes van kleine vleesklompjes die uit het lichaam van een vrouw glibberen. En ja, dat is eigenlijk bizar vreemd. Niet alleen zij we allemaal zo begonnen, het blijft vreemd dat we over het algemeen weinig problemen hebben met een naakt vrouwenlichaam inclusief zichtbare geslachtsdelen, maar dat we in elkaar deinzen voor borstvoeding of barende vrouwen. Toch iets te maken met oerkrachten, die we eigenlijk nog steeds niet begrijpen? Of gaat het hier om een nog niet ontmaskerd mannelijk privilege? Leuk, ‘wij zijn zwanger’ en ‘we hebben een kindje gekregen’, maar zeg eens eerlijk: wie doet al het werk nu eigenlijk?

Niettemin gleden mijn gedachten tijdens het schrijven van deze column naar een van mijn favoriete games, Fallout 3, voor de kenners nog steeds een van de grootste games ooit gemaakt. De game begint met het heugelijke feit dat de gamer geboren wordt (https://youtu.be/10ulC3-4O28?t=173). Nu ja, de gamer niet echt natuurlijk. De Lone Wanderer wordt geboren, de man of vrouw (je mag zelf kiezen) waarmee je twintig tot honderd uur door de post-apocalyptische wereld van Fallout 3 gaat lopen. Het begint leuk en gezellig. Hartslag van moeder. Baby lekker huilen. Bloed spat op het scherm. Felle lampen hangen boven je, want ja – Amerikanen kunnen zich nu eenmaal niet voorstellen dat je buiten een ziekenhuis ook gewoon een gezond kind kan krijgen.

I am Alpha and Omega

Vader James en moeder Catharine zijn erg verheugd. Zij is zo vriendelijk te zeggen: ‘We hebben het gedaan’. En zoals ik al eerder zei: ze liegt, maar wel heel lief. Terwijl de speler de gelegenheid krijgt sekse en naam van zijn/haar avatar te kiezen, geeft James je een belangrijke taak mee voor je digitale leven in Fallout 3, die zowel voor de Lone Wanderer als de speler zelf bedoeld is: ‘It’s a big world out there, son, full of all sorts of people. What about you? What kind of person are you going to be?’ In de game kan je namelijk vaak kiezen of je een bepaalde situatie oplost met geweld of met tact. En de game houdt al die beslissingen bij en beloont je met goed of straft je met slecht karma. En de totale hoeveelheid karma beïnvloedt wat mensen in de game van jouw Lone Wanderer vinden én beïnvloedt het einde van het spel zelf.

Terug naar de operatietafel. Net nadat je alles hebt ingetikt, krijgt Catharine een hartstilstand. En hoewel James alle moeite doet, sterft zijn vrouw in het kraambed, nadat ze enkele seconden naar haar zoon heeft kunnen kijken (https://youtu.be/10ulC3-4O28?t=368) In de volgende scene is de Lone Wanderer 1 jaar oud en hobbelt moedig door de ondergrondse bunker waar enkele gelukkigen een toevlucht hebben gezocht tegen de alomtegenwoordige nucleaire straling erbuiten. Direct introduceert James zijn zoon/dochter( je mocht zelf kiezen) het lievelingscitaat van je overleden moeder, ingelijst op een kastje (https://www.youtube.com/watch?v=tzpgMzP9pIg).

Come over here. I want to show you something. See that? It was your mother’s favorite passage. It’s from the Bible. Revelations 21:6. “I am Alpha and Omega, the beginning and the end. I will give unto him that is athirst of the fountain of the water of life freely.” She always loved that.

Wat voor soort mens je worden zou

Verrassend misschien. Onbetekenend misschien ook. Maar aan het begin van de game krijg je een Bijbelcitaat mee over iemand die claimt mensen te drinken te geven uit de fontein van levenswater. Je hebt ook niet veel tijd om erover na te denken, want je bent in een oogwenk achttien jaar. Je vader is gevlucht en heeft jou achter gelaten. En als het jou lukt ook uit de bunker te vluchten, tref je een anarchistische wereld aan vol met gevaarlijke mutanten en bandieten. Je volgt de (figuurlijke) voetsporen van je vader tot je zijn Project Purity ontdekt. James ontwikkelde namelijk een waterzuiveringsinstallatie, die de wereld om je heen moet zuiveren van dodelijke straling.

Als bandieten zijn uitvinding willen stelen, offert James zichzelf op door het laboratorium zelf vol met radiatie te laten lopen. Het is aan de Lone Wanderer, dus aan de speler, om te beslissen wat te doen. Ga je zelf de kamer in, waarmee je de wereld redt maar jezelf doodt? Of laat je de boel de boel en denk je vooral aan jezelf? Of stuur je ander de vergiftigde kamer in om het zware werk te doen. De keuze is aan jou. Maar wie zich de allereerste scene herinnert, weet al wat ie kiezen moet. Je moeder die zich opofferde om de Lone Wanderer geboren te laten worden. En wie zich het Bijbelcitaat nog kan herinneren dat sprak over wat dat leven geeft (in plaats van leven vergiftigt), weet dat er eigenlijk geen andere optie bestaat. En wie zich dan ook nog herinnert dat James’ eerste woorden gingen over de vraag wat voor een soort mens je worden zou, ach…

Voor wie de uiterste consequentie neemt, volgt het volgende in memoria, voorgelezen door stemacteur Liam Neeson.

And so it was that the Lone Wanderer ventured forth from Vault 101 intent on discovering the fate of a father who had once sacrificed the future of humanity for that of his only child. But it was not until the end of this long road that the Lone Wanderer learned the true meaning of that greatest of virtues – sacrifice. Stepping into the irradiated control chamber of Project Purity, the child followed the example of the father sacrificing life itself for the greater good of mankind.

Kribbe

En zo is de cirkel rond. Catherine gaf haar leven om haar zoon/dochter geboren te laten worden. James gaf zijn leven om de rest van de wereld een tweede kans te geven. De Lone Wanderer gaf zijn/haar leven om de door eigen zondigheid gevallen mensheid een tweede kans te geven, een kans op nieuw leven. Geboorte leidt tot dood, dood leidt tot leven, leven leidt tot nieuw leven. Misschien toch maar een kerststalletje opzetten, kan mooi naast mijn computer. Met James en Catherine in de rol van Jozef en Maria.

En in de kribbe? Met de nodige gene besef ik dat ik daarin hoor te liggen. Ik doe het maar niet. Bang dat de kribbe en zelfs mijn bureau mijn gewicht niet zullen houden. Maar nog meer omdat ik niet weet wat ik ga kiezen. Als ik voor die ene keus sta om het leven van de ander boven dat van mijzelf te stellen. Geboorte leidt tot dood, dood leidt tot leven, leven leidt tot nieuw leven. Midden in de winternacht.