Op weg naar een gezondere generatie
Dat alcohol slecht voor onze gezondheid is, horen we niet graag. Toch is het een belangrijke boodschap om te brengen, vinden Andrea Rozema en Rob Bovens, onderzoekers bij Tranzo, het wetenschappelijk centrum voor zorg en welzijn van Tilburg University. ‘Het is goed om een tegengeluid te laten horen, al is dat lastig doordat alcoholgebruik zo vanzelfsprekend is. Vooral onder hoger opgeleiden.’
Bewustwording
Beide onderzoekers maken deel uit van het landelijke Samenwerkingsverband Vroegsignalering Alcoholproblematiek (SVA), dat bestaat uit zes werkgroepen. Andrea is trekker van de werkgroep Tweedelijn, samen met Verslavingskunde Nederland, Rob is trekker van de werkgroep Ouderen, samen met KBO PCOB. Meer bewustwording over de schadelijke gevolgen van alcohol vinden zij hard nodig. ‘Naar schatting overlijden er jaarlijks 8000 mensen door het gebruik van alcohol. Zo’n 200 aandoeningen hebben een aantoonbare relatie met alcoholgebruik. Daarnaast speelt (overmatig) drinken een rol bij ziekteverzuim, huiselijk geweld en verkeersongevallen. We willen mensen onder andere bewust maken van die schadelijkheid. Daarbij kiezen we voor een positieve insteek door de gunstige effecten van niet-drinken te belichten: je slaapt beter, kunt je beter concentreren en bent minder gestrest. Die effecten merk je al binnen 30 dagen.’
Preventieakkoord
‘Natuurlijk zijn de risico’s van alcohol al langer bekend. Toch is het nog steeds sociaal geaccepteerd om te drinken. Daardoor is het lastig om daar verandering in te brengen. Een eerdere poging van een landelijk partnership in 2008 is na enkele jaren gestrand. In 2018 kwam dit onderwerp opnieuw op de agenda als onderdeel van het Nationaal Preventieakkoord, dat de strijd aangaat met drie ernstige problemen voor de volksgezondheid: alcohol, roken en overgewicht.’
Bezoek staatssecretaris
De landelijke politiek heeft het belang van vroegsignalering inmiddels hoog op de agenda staan. Dat blijkt onder meer uit het bezoek van staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), Maarten van Ooijen, op 16 mei aan het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ). ‘Zij zijn een voorloper op het gebied van preventie vanuit de tweede lijn. De staatssecretaris sprak met diverse professionals en kreeg daarnaast een exemplaar van de TSG special over Vroegsignalering alcoholproblematiek, die eerder deze maand is verschenen.’
Samenwerken met zorgprofessionals
‘De belangrijkste taak van het SVA is de bewustwording bij zorgverleners verhogen. Daarvoor werken we samen met onder meer huisartsen en ziekenhuizen. De eerste en tweede lijn zijn belangrijke vindplaatsen. Hier kunnen artsen vroegtijdig in gesprek gaan met patiënten met relevante gezondheidsklachten, van aandoeningen aan de spijsvertering tot botbreuken.
Juist dan zijn mensen ontvankelijk voor deze boodschap en is de kans op gedragsverandering het grootst. De uitdaging daarbij is wel dat zorgprofessionals, zoals artsen, zelf ook hoger opgeleid zijn en meestal zelf ook drinken. Dat maakt het lastiger om anderen erop aan te spreken.’
Netwerkzorg
‘Tranzo voert wetenschappelijk onderzoek uit naar dit onderwerp en deelt haar bevindingen binnen het SVA. We verhogen de kennis van zorgprofessionals en geven hun praktische handvatten om het gesprek aan te gaan. We helpen hen met een stappenplan om de screening uit te voeren en patiënten de juiste hulpmiddelen aan te bieden: van een folder of filmpje tot een verwijzing naar meer deskundige hulp. Een goed voorbeeld is het JBZ, waar zorgprofessionals samen casuïstiekbesprekingen voeren in multidisciplinaire overleggen en terugval van patiënten voorkomen door de juiste hulpverlener op het juiste moment in te zetten. Netwerkzorg is echt de toekomst. ’
Concrete doelen
‘De komende jaren werken we binnen het SVA verder aan concrete doelen. In 2024 willen we het aantal problematische drinkers hebben teruggebracht van 8% naar 5%. Verder willen we een aantal specifieke doelgroepen overtuigen om minder te gaan drinken: zwangeren, jongeren en ouderen. Op de langere termijn (tot 2040) werken we toe naar een gezondere generatie, waarbij het sociaal geaccepteerd is om geen alcohol te drinken.’
Kijk voor meer informatie op https://www.herkenalcoholproblematiek.nl/