Corona maakt sociale technologie cruciaal voor ouderen
Ouderen willen, net als iedereen, gezien en gewaardeerd worden. Zij hebben net zo goed fundamentele sociale behoeften, zoals zich verbonden, onafhankelijk en betekenisvol voelen. Sociale technologie kan, zeker nu, een grote en waardevolle rol spelen in het vervullen van die sociale behoeften, concludeert Tina ten Bruggencate op basis van haar proefschrift dat ze op 2 juli verdedigt aan Tilburg University.
Coronacrisis
De afgelopen maanden werden de bevindingen van Tina tijdens de coronacrisis nog eens extra bevestigd. Sociale behoeften van ouderen zijn van wezenlijk belang. Ouderen kwamen noodgedwongen thuis te zitten, terwijl ze liever midden in de samenleving staan en zich willen verbinden met anderen.
Dit geeft het belang aan van menselijk contact, liefde, vriendschap en verbondenheid, maar ook het belang van een dagelijks praatje over het weer of over politiek; het dagelijkse contact waardoor je gezien en gewaardeerd wordt, dat je (nog steeds) nodig bent voor de mensen in jouw omgeving. De promovenda stelde vast dat ouderen niet alleen veel waarde hechten aan hun intieme netwerk (familie en vrienden), maar dat ook perifere netwerkleden (buren, kennissen of bijvoorbeeld de dame van de drogist) hun sociale behoeften vervullen.
Ouderen worstelen met de techniek, het installeren, met updates, met wifi
Wederkerigheid
Ouderen willen dus actief zijn in hun eigen leven en deelnemen aan het leven van anderen, bijvoorbeeld via vrijwilligerswerk. Een belangrijk begrip daarbij is wederkerigheid. Wederkerigheid betekent dat een relatie bestaat uit geven en nemen, het versterkt de relaties die ouderen hebben.
Betekenisvol zijn en blijven
Interventies op het gebied van sociale behoeften richten zich vaak op het in contact brengen van ouderen met anderen. Tina vond dat interventies zich ook moeten richten op het betekenisvol bezig zijn, zoals het doen van vrijwilligerswerk. Ouderen willen iets bijdragen, ze willen niet afhankelijk zijn, niet achter de geraniums zitten. Dit bevestigt wat we al geleerd hebben uit de blue zones; in de zogenaamde blue zones van de wereld leven mensen langer door een gezonde levensstijl in combinatie met de sociale rol die ze vervullen: ze spelen een actieve (sociale) rol in hun gemeenschap. Ze zetten hun talenten en vaardigheden in voor de gemeenschap.
Sociale technologie verrijkt
Facebook, WhatsApp, videobellen en e-mail spelen doorgaans nog een bescheiden rol in het leven van ouderen. Een groot deel van de ondervraagden gebruikt sociale technologie niet actief. Zij die dat wel doen, versterken en verrijken daarmee hun relaties, doordat er bijvoorbeeld foto’s en video’s gedeeld worden. Gebruik van sociale technologie maakt dat ouderen en mensen uit hun netwerk zich gerust voelen. Het voelt veilig altijd bereikbaar te zijn met een smartphone op zak. Echter, het gebruik ervan heeft ook nadelen. Ouderen worstelen met de techniek, het installeren, met updates, met wifi. En sociale technologie mag het face-to-face contact niet vervangen. Ergernis is er over (klein)kinderen die teveel met hun mobiel bezig zijn als ze op bezoek komen.
Ouderen van nu willen niet achter de geraniums zitten, maar hun talenten inzetten voor de gemeenschap
Aanbevelingen
De coronacrisis heeft tot gevolg dat sociale technologie vaak de enige manier is voor ouderen om met familie en vrienden te communiceren. Het face-to-face contact is aanzienlijk teruggedrongen, en de voordelen en mogelijkheden van sociale technologie krijgen nu steeds meer aandacht. Er wordt nu noodgedwongen zo veel ‘geoefend’ dat sociale technologie in de toekomst, naast het face-to-face contact, wellicht kan zorgen voor meer verbondenheid. Tina komt met enkele aanbevelingen voor interventies gebaseerd op basis van haar promotieonderzoek. Aanbevelingen zijn bijvoorbeeld het inzetten van de talenten en vaardigheden van ouderen en het ondersteunen van ouderen in het gebruik van sociale technologie.
Tina ten Bruggencate (Sint Oedenrode, 1973) is momenteel werkzaam als docent en onderzoeker bij de Fontys hogeschool HRM en Psychologie, en verbonden aan het lectoraat Mens en Technologie. Het lectoraat Mens en Technologie doet praktijkgericht onderzoek naar de wederzijdse beïnvloeding van mens en technologie.
Voor haar promotieonderzoek was Tina als science practitioner verbonden aan de Academische Werkplaats Ouderen van Tranzo (van de Tilburg School of Social and Behavioral Sciences van Tilburg University). De Academische Werkplaats Ouderen wil bijdragen aan mensgerichte ouderenzorg door het perspectief van ouderen te bestuderen. Dit onderzoek bestudeert de rol die sociale technologie kan hebben in het vervullen van sociale behoeften. Er is vooral gekeken naar welke sociale behoeften nu belangrijk zijn als mensen ouder worden.
Een video met Tina is hier te vinden
Noot voor de pers
Tina ten Bruggencate promoveert 2 juli 2020 op haar proefschrift The need to be needed; an exploration of older people’s social needs, social technology and interventions (mogelijk te volgen via online livestream). Promotor: Prof. dr. Katrien Luijkx (Tranzo).
Voor nadere informatie, interviewaanvragen of een digitaal exemplaar van het proefschrift gelieve contact op te nemen met de promovenda: e-mail t.tenbruggencate@fontys.nl, Telefoon op te vragen via e-mail.