Sander Bax over blended learning: ‘Laat onderwijsinnovatie over aan docenten’

Het kan voor niemand een verrassing zijn; blended learning werd tijdens de coronacrisis een strategisch speerpunt van Tilburg University. Het virus dat ons dwong afstand te houden is een vliegwiel geweest voor digitale hulpmiddelen in het onderwijs. Terugkijkend staat Sander Bax, vicedecaan bij Tilburg School of Humanities and Digital Sciences, een vergadering van zijn faculteitsraad nog helder voor de geest. Deze vond op dezelfde dag plaats waarop de eerste coronapatiënt in Nederland werd ‘ontdekt’. “We discussieerden over een onderwijsinnovatieplan en kwamen daar niet echt uit. Studenten wilden bijvoorbeeld filmpjes, terwijl docenten tegen waren.” Binnen een paar maanden verdween het moeizame gevoel hierover als sneeuw voor de zon. “Tijdens een faculteitsmiddag in juni 2020 presenteerden diverse docenten hoe ze blended learning in de praktijk hadden gebracht. We waren diep onder de indruk. Ik dacht: deze initiatieven moeten de basis zijn voor onze onderwijsinnovatie.” 

TUNED IN

Vanwege zijn betrokkenheid bij het onderwerp kreeg Sander Bax twee jaar later de rol van aanjager van blended learning bij Tilburg University. Hem werd gevraagd een adviescommissie te vormen.

“Toen we in 2022 na de coronacrisis de deuren weer mochten openen, dachten we: laten we het goede behouden.” De commissie schreef vervolgens het Blended Learning Program 2022-2027. Onderdeel hiervan is het advies om te komen tot het Tilburg University Network of Educational Development and Innovation (TUNED IN). Ze zagen een hecht netwerk voor zich van collega’s die deskundig en enthousiast zijn over blended learning. Een essentiële voorwaarde voor succes van onderwijsvernieuwing is volgens Bax dat dit ‘dichtbij de docent’ plaatsvindt. “Blended learning gaat over hoe collega’s het onderwijs vormgeven. Dat grijpt dus diep in op de dagelijkse praktijk van docenten. Dat betekent dat je de werkvloer erbij moet betrekken. Collega’s werken het liefst samen met mensen die deskundig zijn en die ze kennen en vertrouwen. Ons voorstel was daarom: vorm per faculteit teams van collega’s die zich bezighouden met blended learning. Deze faculteitsteams kunnen dan samenwerken in één groot gemeenschappelijk netwerk.” In het plan van Bax en de zijnen heet dit netwerk het Collaborate TUNED IN-team. Inmiddels is dit omgedoopt tot Teaching & Learning Center. “Op dat gemeenschappelijke niveau kunnen de teams hun kennis uitwisselen.” Bax verwacht dat door deze netwerksamenwerking een cultuur van vernieuwing ontstaat. “Collega’s versterken elkaar met succesvolle voorbeelden.”

Stroperig

De teams dichtbij de docenten zijn niet de enige voorwaarde om van TUNED IN een succes te maken, gelooft Bax. Zo moeten docenten zich voldoende kunnen ontwikkelen in de benodigde vaardigheden, vindt hij. Cruciaal is dat ze voldoende extra tijd krijgen die ze hierin kunnen investeren. Ook dienen ze hiervoor, in lijn met het landelijke universitaire streven, ‘erkenning en waardering’ te ontvangen. Daarnaast is adequate praktische ondersteuning van blended learning een succesvoorwaarde. Een voorbeeld hiervan is dat het gemakkelijker moet worden om een licentie te krijgen voor een tool. Bax: “Wie een licentie voor een leuke tool wil, krijgt nu nog te vaak te maken met een stroperig proces. De besluitvorming duurt lang. Wij vinden dat dit sneller moet. Ook zou het fijn zijn als deskundige collega’s ons op tools wijzen die we nog niet kennen en waarvoor de rechten al zijn geregeld.” Uitgangspunt moet wel blijven dat docenten de leermiddelen zelf kiezen, benadrukt Bax. “Een tool waarmee je niet goed kunt werken, ga je niet gebruiken. Ik begrijp echt wel dat niet alles kan, maar laten we de keuzes in onderling overleg in het netwerk maken. We willen geen club van mensen die dingen aan een bureau bedenkt en over de schutting gooit. Dat is dodelijk voor onderwijsvernieuwing.”

Voldoende ontwikkeltijd

Bax is al even stellig over het belang van ‘evidence based werken’ als voorwaarde voor succes. “Als universiteit ben je het aan je stand verplicht om bij innovaties na te gaan of ze wel doen wat ze beloven. Dat is altijd nog maar de vraag. Een voorbeeld is ‘gepersonaliseerd leren’. Dat is vooral in het voortgezet onderwijs een hype. Toch werkt het lang niet altijd. Uit ons eigen onderzoek blijkt dat dit zelfs een negatief effect kan hebben op de kwaliteit van het onderwijs. Dit geldt zeker als docenten onvoldoende ontwikkeltijd krijgen.”

Bax zorgt er zelf voor dat de nieuwe blended learning-toepassingen bij Tilburg University goed worden geëvalueerd. Dat doet hij via het Tilburg Center of the Learning Sciences, waarvan hij sinds 1 januari directeur is. Daarmee heeft hij de rol als aanjager achter zich gelaten. Hij verwacht ook dat aanjagen niet meer echt nodig is. “Faculteiten gaan nu volop in blended learning investeren en studenten vinden dit erg belangrijk. Het vliegwiel stopt niet meer met draaien.”