Belangen donorkinderen kunnen beter beschermd worden, ook voor de geboorte

Rechtswetenschapper Janine Ruis onderzocht of er extra grenzen gesteld moeten worden aan geslachtsceldonatie en kunstmatige donorbevruchting in het belang van het donorkind. Het toekomstige kind neemt juridisch gezien een bijzondere positie in, omdat het nog niet bestaat op het moment van de kunstmatige donorbevruchting, maar het kind daarmee wel op latere leeftijd kan worden geconfronteerd. De belangen van het toekomstige donorkind zouden daarom ook vóór en bij de uitvoering van de kunstmatige bevruchting goed beschermd moeten worden. Bovendien zijn bij de uitvoering van kunstmatige donorbevruchting ook de belangen betrokken van de wensouder(s), de donor, de zorgverlener en het algemeen belang, dat is vertegenwoordigd door de staat. Dat kan eventuele geschillen complex maken.

Gezondheid, privé- en gezinsleven, veiligheid

Voor het onderzoek verdiepte Ruis zich in voorbeelden uit de rechtsstelsels op dit punt van België, Denemarken, Duitsland, Engeland, Frankrijk, Italië, Spanje, Zweden en de Verenigde Staten. Zij keek daarbij naar de bescherming van het kind vanuit het oogpunt van een goede gezondheid, privé- en gezinsleven en veiligheid.

De goede gezondheid van het donorkind is gebaat bij een beoordeling van de geschiktheid van zowel de donor als de wensouder(s) voorafgaand aan de kunstmatige donorbevruchting, in het bijzonder op de aanwezigheid van overdraagbare ziektes en/of aandoeningen, stelt Ruis. Nu wordt er in Nederland alleen bij de donor gekeken naar de aanwezigheid van overdraagbare ziektes en/of aandoeningen.

Om het privé- en gezinsleven van het donorkind te bevorderen zou het donorkind eenvoudig moeten kunnen achterhalen wie de ouder(s) en de donor zijn. In Nederland is dat bij wet geregeld. Ruis pleit er echter ook voor om mogelijk te maken dat het donorkind de halfbroers en -zussen van dezelfde donor kan achterhalen. Om het uiteindelijke contact tussen donor of wensouder en donorkind te bevorderen, zou het voor de donor en wensouder(s) mogelijk moeten worden om voorwaarden te stellen aan de donatie.

De veiligheid van het kind dient volgens Ruis te worden beschermd door vóór het ontstaan van het kind goed na te gaan of het donorkind naar verwachting onder goede omstandigheden zal kunnen opgroeien. Dit ligt moeilijk door de bescherming van het privé- en gezinsleven van de wensouder(s) en het zelfbeschikkingsrecht van de wensouder. Bovendien gebeurt dit niet bij gezinnen die niet via kunstmatige donorbevruchting een kind krijgen.

Bijzondere curator

Om eventuele geschillen tussen wensouder(s)/donor en de zorgverlener over het afwijzen van de ontvanger/donor of het weigeren van een behandeling te kunnen opvangen, zou de rechter bij de afwikkeling van eventuele geschillen bovendien een bijzondere curator moeten kunnen toewijzen, aldus Ruis, om de belangen van het toekomstige kind te behartigen. Dat is tot op heden nog niet mogelijk bij kinderen die nog niet zijn ontstaan. Ook behandelaars dienen volgens haar rekening te houden met de belangen van het toekomstige kind.