Lotgenotencontact helpt slachtoffers zichzelf opnieuw uit te vinden
Sociale steun is van groot belang voor slachtoffers van bijvoorbeeld een misdrijf, maar hoe die steun precies werkt was nog onduidelijk. Met steun van het Slachtofferhulp Nederland onderzocht Pien van de Ven daarom de rol van zowel steun van de sociale omgeving als van lotgenoten in het omgaan met een slachtofferervaring. Lotgenoten blijken een bijzondere bijdrage te kunnen leveren aan het integreren van de slachtofferervaring in de eigen identiteit. Van de Ven promoveerde op 18 februari 2022 op het onderzoek aan Tilburg University.
Het meemaken van een ingrijpende slachtofferervaring kan diep doorwerken in de leefwereld en sociale omgeving van het slachtoffer. De impact en beleving kan enorm verschillen, maar bijna allemaal hebben slachtoffers behoefte aan betekenisgeving. Zo´n ervaring kan immers complexe emoties en vragen met zich meebrengen.
Uit eerder onderzoek is bekend dat sociale steun belangrijk is in het om leren gaan met een slachtofferervaring. Ook weten we dat het (her)vertellen van ervaringen kan bijdragen aan het zingeven aan die ervaringen. Toch is niet duidelijk hoe sociale steun en het (her)vertellen van slachtofferervaringen er precies uit zien en hoe dat bijdraagt aan het omgaan met een slachtofferervaring. Daarnaast komen uit de praktijk signalen dat slachtoffers zich na verloop van tijd niet gehoord voelen door of geen aansluiting ervaren bij hun sociale relaties, terwijl dat wel gebeurt bij lotgenoten.
Pien van de Ven onderzocht daarom welke rol sociale steun en lotgenotencontact precies spelen in het omgaan met een slachtofferervaring. Daarvoor maakte ze onder meer gebruik van een observatie van lotgenotengroepen. Ook gebruikte zij data uit een langdurige studie naar getroffenen van de Enschede ramp voor het meten van het verband tussen mentale gezondheidsklachten en ervaren gebrek aan sociale steun.
Sociale steun
Het onderzoek toont aan dat slachtoffers niet altijd en niet direct kunnen bevatten wat hen is overkomen, wat de ervaring voor hen betekent en wat zij nodig hebben om er voorbij te groeien. Slachtoffers die wellicht de meeste sociale steun nodig hebben vanwege hun mentale gezondheidsklachten, ervaren een jaar na de slachtofferervaring een groter gebrek aan steun.
Identiteit en zingeving
Het leren omgaan met de slachtofferervaring bestaat uit het zingeven aan de slachtofferervaring en het opbouwen van een identiteit waar die ervaring een onderdeel van wordt. Lotgenotencontact kan een middel zijn om door interactie met gelijkgestemden te experimenteren met en vorm te geven aan die identiteit. De interactie met lotgenoten draagt bij aan onderlinge steun, herkenning en normalisering.
Van de Ven beveelt iedereen die met slachtoffers werkt aan om het belang van sociale reacties en het sociale netwerk in overweging te nemen. Ook wijst ze op de noodzaak van vervolgonderzoek naar de betekenis van verschillende vormen van sociale steun in de nasleep van verschillende slachtofferervaringen.
Promotie
Pien van de Ven promoveerde op 18 februari 2022 aan Tilburg University. Titel proefschrift: The role of social support in the aftermath of victimization. Interpersonal aspects of coming to terms with a victimization experience. Promotor: prof. dr. A. Pemberton; copromotores: dr. M.J. van Hulst, dr. S.B.L. Leferink.
Noot voor de pers
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Pien van de Ven via p.vandeven@slachtofferhulp.nl of via Roy Heerkens (Slachtofferhulp Nederland), tel. 06-2299 2040, r.heerkens@slachtofferhulp.nl. Een recensie-exemplaar van het proefschrift is op te vragen via persvoorlichters@tilburguniversity.edu.