woman with camera

Meer actie tegen staatloosheid nodig binnen EU en Raad van Europa

Published: 07 juni 2022 Laatst bijgewerkt: 07 juni 2022

Binnen de Raad van Europa en de Europese Unie moet nog veel gebeuren om staatloosheid aan te pakken. Het bestaande Europese recht vertoont geen duidelijke leemten die het voorkomen en oplossen van staatloosheid in de weg staan, maar het recht wordt nog onvoldoende omgezet in concrete actie. Dat concludeert promovenda Caia Vlieks, die op dinsdag 14 juni 2022 promoveert aan Tilburg University.

“Zonder documenten en nationaliteit is het alsof je niet bestaat op deze wereld”. Deze woorden van een staatloze in Europa illustreren wat het betekent om geen enkele nationaliteit te hebben en geen documenten om je identiteit te bewijzen. Dit kan iemand het gevoel geven dat hij of zij onzichtbaar is.

Staatloosheid treft nog altijd honderdduizenden mensen in Europa, inclusief Nederland. Verschillende factoren dragen hieraan bij, waaronder discriminatie, migratie en problemen met registratie. Staatloos zijn kan ernstige gevolgen hebben voor de betrokken persoon, zoals problemen met toegang tot gezondheidszorg en onderwijs.

Europees recht

Caia Vlieks onderzocht welke bijdrage Europees recht levert aan het voorkomen en oplossen van staatloosheid en welke lessen hieruit getrokken kunnen worden met oog op verbetering. Ze laat zien dat de Raad van Europa en de Europese Unie richtlijnen geven over bestaande internationale normen betreffende staatloosheid en nationaliteit. Ook bieden ze belangrijke waarborgen om staatloosheid in Europa te voorkomen, evenals mogelijkheden om staatloosheid op te lossen. Zo is er binnen de juridische kaders van beide organisaties aandacht voor het aanpakken van staatloosheid onder kinderen en in de context van staatopvolging, dat wil zeggen als er nieuwe staten ontstaan uit bijvoorbeeld een staat die uiteenvalt. Daarnaast bevat het Europees recht richtlijnen rondom verkrijging en verlies van nationaliteit, evenals non-discriminatie in relatie tot nationaliteit en staatloosheid.

Er bestaan geen duidelijke leemten in de bestaande normen voor het voorkomen en oplossen van staatloosheid in Europa, concludeert Vlieks. Europees recht kan dus een grote bijdrage leveren aan het uitbannen van staatloosheid. Maar om dit recht te doen gelden zal er toch meer moeten gebeuren.

Aanbevelingen

Volgens Vlieks zou de Raad van Europa, en daarbinnen in het bijzonder de European Committee on Legal Co-operation, de bestaande instrumenten voor het voorkomen en oplossen van staatloosheid beter moeten promoten bij aangesloten staten en extra informatie moeten geven over de identificatie van staatloosheid.

Daarnaast zouden binnen de Europese Unie staatloosheid veel meer een punt van aandacht moeten zijn binnen de gebieden waarop de EU werkt, zoals asiel en migratie, kinderrechten en gelijkheid. De Europese instanties zouden aanvullende regelgeving kunnen opstellen rondom de identificatie van staatloosheid als onmisbare eis voor de bescherming, participatie en inclusie van staatlozen.

“Het feit dat er op dit moment in Europa nog altijd mensen verstoken zijn van nationaliteit en bijbehorende rechten, is pijnlijk in het licht van de bevindingen van dit onderzoek,” zegt Vlieks.  Verder onderzoek en input van het bredere onderzoeksveld op het onderwerp, evenals de inbreng van staatlozen zelf, is volgens haar dan ook van groot belang.

Promotie

Caia Vlieks promoveert op 14 juni om 13.30 uur in de aula. De promotie is te volgen via een livestream. Titel proefschrift: ‘Nationality and statelessness in Europe. European law on preventing and solving statelessness’. Promotor: prof. dr. E.M.H. Hirsch Ballin; co-promotor: dr. L.E. van Waas.

Noot voor de pers

Neem voor meer informatie contact op met Caia Vlieks via c.vlieks@tilburguniversity.edu / 013 – 466 3067. Een recensie-exemplaar van het proefschrift is op te vragen via persvoorlichters@tilburguniversity.edu.