Onderzoek: onvrede alleen is geen garantie voor succes nieuwe lokale partijen

Waarom is de ene nieuwe lokale partij succesvol en de andere niet? En welke politiek relevante lessen kunnen we daaruit trekken? Die vragen stonden centraal in het onderzoek ‘Bekend op straat en in de raad’ van Julien van Ostaaijen, Milou Peeters en Sander Jennissen. Ze onderzochten daarvoor de 46 nieuwe lokale partijen die bij de verkiezingen van 2014 meer dan tien procent van de stemmen haalden en de 101 lokale nieuwkomers die geen enkele zetel haalden.

Onvrede en perspectief

De meeste lokale partijen ontstaan uit onvrede met de bestaande lokale politiek, maar, zo blijkt uit het onderzoek, onvrede alleen is geen garantie voor succes. Succesvol zijn de nieuwkomers die erin slagen om de onvrede op een aansprekende manier om te zetten in perspectief voor de inwoners. Julien van Ostaaijen: ‘Succes in de lokale politiek hangt samen met de manier waarop je erin slaagt datgene wat er leeft in de straat, te vertegenwoordigen in de raad.’

Volgens de onderzoekers is dat de belangrijkste les voor nieuwe én bestaande lokale partijen. Als je er als nieuwkomer in slaagt om een alternatief te bieden voor onvrede, kun je succesvol zijn. Als bestaande partijen op een goede manier weten in te spelen op onvrede in de lokale samenleving, kunnen zij daarmee de komst van nieuwkomers soms voorkomen.

Kleine gemeenten

Een andere opvallende bevinding uit het onderzoek is dat nieuwe lokale partijen vooral succesvol zijn in kleinere gemeenten. Driekwart van de onderzochte succesvolle nieuwkomers kwam uit gemeenten met maximaal 40.000 inwoners. Van de niet-succesvolle partijen kwam het overgrote deel juist uit gemeenten met meer dan 100.000 inwoners. Naast dat je in een kleinere gemeente in absolute zin minder stemmen nodig hebt om een raadszetel te bemachtigen, profiteren succesvolle nieuwkomers er ook van dat het in een kleine gemeente makkelijker is om lokaal bekend te worden.

Politieke ervaring

Een derde constatering is dat de meeste oprichters van nieuwe lokale partijen al politieke ervaring hadden. Dat geldt zeker voor de partijen die succes hadden. Van de 46 nieuwe partijen die meer dan tien procent van de stemmen haalden in hun gemeente, waren er 41 opgericht door mensen die al actief waren in de politiek.  

Presentatie onderzoek in webinar 15 december

Julien van Ostaaijen presenteert het onderzoek ‘Bekend op straat en in de raad’ op 15 december van 19.30 tot 20.30 uur tijdens het webinar Succesfactoren lokale partijen van het Kennispunt Lokale Politieke Partijen. Hij gaat daar ook met lokale partijen in gesprek. Het webinar is vrij toegankelijk. Opgave van tevoren is wel nodig. Het volledige onderzoek is te downloaden via www.lokalepolitiekepartijen.nl.