Huidige westerse vrijheidswaarden niet los zien van christelijke wortels
PERSBERICHT 13-9-2018 Solidariteit, vrijheid, gelijkheid, menswaardigheid en duurzaamheid worden vaak niet meer in verband met het christendom gebracht, maar als algemeen menselijk beschouwd. Een hernieuwde blik op de ontwikkeling van het christendom in Europa helpt om de oudere lagen van onze waarden te herontdekken. Dat schrijven Tilburgse kerkhistorici Karim Schelkens, Paul Van Geest en Joep van Gennip in hun zojuist bij Boomgeschiedenis verschenen handboek ‘Het katholicisme in Europa’.
In onze westerse seculiere en verlichte Europese samenleving ervaren velen religie als vreemd. Toch zegt een grote meerderheid van de mensen op aarde ‘religieus geaffilieerd’ te zijn en dat aantal is de afgelopen jaren gestegen tot 87 %.
In hun handboek Het Katholicisme in Europa geven de auteurs inzicht in de geschiedenis van het christelijk humanisme, maar ook van de kerkgeschiedenis. Het leeglopen van de kerken, de misstanden, hebben bijgedragen aan de stelling dat secularisatie een onontkoombaar proces is. Maar het christendom ‘bleek een spons te zijn die in de laat-antieke wereld het Romeinse denken langzaam maar zeker opzoog, zodat tegen de vijfde eeuw van onze tijdrekening ‘Romeins’ en ‘christelijk’ niet meer los van elkaar te verkrijgen waren.’ En vervolgens werd die erfenis van het christendom uitgewist en op conto van de Verlichting geschreven.
De auteurs stellen dat er geen sprake is van een dergelijk lineair proces. Het is zinvoller om voorbij de christelijke institutionalisering te kijken en terug te gaan naar de naar de grote figuren uit de christelijke traditie. Hun denkbeelden staan aan de basis van de huidige. In dit verband is een denker uit de Lage Landen als Erasmus boeiend, die vaak wordt gezien als voorloper van de Verlichting, maar verkondigde dat een intellectueel niet alleen geleerd maar ook gelovig moest zijn.
Deze geschiedenis van het katholicisme in Europa toont aan hoe het katholicisme in zijn lange geschiedenis vele vormen en gedaantes aannam, en de gemeenschap maar zelden uniform was. Het christendom weet zich niet naar inhoud maar wel naar vorm steeds weer uit te vinden.
Noot voor de Pers
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met woordvoerder Tineke Bennema, tel 06 19678521 of e-mail persvoorlichters@tilburguniversity.edu. Katholicisme in Europa is uitgegeven bij Boomgeschiedenis.
Een uitgebreid interview met Paul van Geest stond 11 september 2018 in de NRC.