Besef van emoties slachtoffers kan secundair slachtofferschap helpen voorkomen

Meer besef van de emoties van slachtoffers kan zowel leken als juridische professionals in de strafrechtsketen echter helpen om te voorkomen dat slachtoffers nogmaals (secundair) gevictimiseerd worden. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van Alice Bosma, dat ze op vrijdag 8 februari verdedigt aan Tilburg University.

Bosma onderzocht hoe mensen reageren op emotionele verhalen van slachtoffers die in de rechtszaal spreekrecht uitoefenen. Daarbij maakte ze gebruik van de Belief in a Just World theorie, die stelt dat mensen doorgaans uitgaan van het idee dat de wereld in principe rechtvaardig is. De theorie kan verklaren waarom mensen positief of negatief reageren als ze geconfronteerd worden met onrechtvaardigheid, zoals slachtofferschap. Bosma paste deze theorie toe op reacties van zowel leken als strafrechters en officieren van justitie op een emotioneel slachtofferverhaal.

Het onderzoek wijst uit dat zowel leken als juridische professionals het belangrijk vinden dat slachtoffers hun emoties kunnen uiten, bijvoorbeeld door gebruik te maken van het spreekrecht. Ook blijft het aantal negatieve reacties op emoties doorgaans beperkt.

Daarnaast blijken de verwachtingen over slachtoffers ook een rol te spelen in de reacties op een emotioneel slachtofferverhaal. Wanneer slachtoffers zich gedragen zoals verwacht, wat doorgaans het uiten van verdriet betekent, is de kans op erkenning van hun leed het grootst.

Zowel bij leken als bij juridische professionals spelen verwachtingen en interpretaties ten aanzien van de emoties van slachtoffers een rol, maar op verschillende manieren, aldus Bosma. Leken reageren heftiger op emotionele verhalen dan rechters en officieren van justitie, zowel positief als negatief. Rechters houden voortdurend rekening met de belangen van alle betrokkenen, vooral ook van de verdachte, en officieren van justitie zijn doorgaans gericht op het vertalen van het slachtofferverhaal naar een juridisch relevant verhaal, zoals het eisen van een schadevergoeding.

Bosma stelt dat wanneer zowel leken als professionals zich beter bewust zijn van hun verwachtingen ten aanzien van de emoties van slachtoffers, en wanneer deze verwachtingen ook bespreekbaar worden gemaakt binnen juridische organisaties, secundair slachtofferschap nog beter voorkomen kan worden.