Staatloosheid verhoogt risico op blootstelling aan mensenhandel

Persbericht dd. 11 febr. 2015

Dat staatloosheid mensen in de handen van mensenhandelaars kan drijven werd al wel vermoed, maar de relatie was nog niet goed empirisch onderbouwd. Met financiering van het US Department of State’s Bureau of Population, Refugees and Migration deden onderzoekers van Tilburg University twee jaar lang onderzoek onder bergstammen in het noorden van Thailand, waar staatloosheid veel voorkomt. Het onderzoek van de vier verschillende experts op het gebied van staatloosheid, mensenhandel, legal empowerment en gender studies leidde tot een multidisciplinaire methodologie die ook op andere populaties toepasbaar is.

Risicofactoren

De onderzoekers brachten de verbanden in kaart tussen de gevolgen van staatloosheid en de factoren die leiden tot slachtofferschap van mensenhandel. De gevolgen van staatloosheid in Thailand zijn bijvoorbeeld een reisverbod en beperkte onderwijsmogelijkheden. De factoren die leiden tot blootstelling aan mensenhandel blijken onder te brengen in drie soorten:

• externe oorzaken zoals armoede of gebrek aan opleiding;
• interne oorzaken zoals karakter en gedrag (denk aan avontuurlijkheid, materialisme);
• de aanwezigheid van triggers of katalysatoren voor factoren die mensen gevoelig maken voor mensenhandelaars.

Zo’n katalysator kan een crisis of dramatische gebeurtenis zijn die tot geldnood leidt, zoals de dood van een familielid, scheiding of ziekte. Juist het feit dat een staatloze in een situatie verkeert die het moeilijk maakt om zo’n crisis op te lossen, maakt dat ‘slapende’ risicofactoren voor blootstelling aan mensenhandel echte risico’s worden. In Thailand betekent staatloosheid bijvoorbeeld dat je niet zonder toestemming de gemeente mag verlaten, waardoor de mogelijkheden om elders legaal aan werk te komen drastisch worden ingeperkt. De drie genoemde soorten factoren leiden overigens op zichzelf niet tot slachtofferschap van mensenhandel, maar wel in combinatie met elkaar. Doordat ze elkaar versterken, genereren ze een situatie waarin staatlozen extra kwetsbaar zijn voor uitbuiting en mensenhandel.

Mensenhandel voorkomen

Het beschermen van staatlozen tegen mensenhandel in Thailand zou volgens de onderzoekers op de eerste plaats gericht moeten zijn op beter in staat stellen van staatlozen om crisissituaties op te lossen en het versterken van hun zelfredzaamheid. Daarnaast is er in Thailand nog veel te winnen bij de implementatie van een nieuwe nationaliteitswet (uit 2008), om staatlozen aan een nationaliteit te helpen.

Publicaties:

Laura van Waas, Conny Rijken, Martin Gramatikov & Deirdre Brennan, The Nexus between Statelessness and Human Trafficking in Thailand. Wolf Legal Publishers, 2015.

Laura van Waas, Conny Rijken, Martin Gramatikov & Deirdre Brennan, A methodology for exploring the interaction between statelessness and human trafficking. Wolf Legal Publishers, 2015.