Sociaal model EU niet coherent

Eigen aan de Europese Unie is het sociaal model dat als basis dient voor onze verzorgingsstaat. Deze stelling lezen we voor het eerst in 1994 wanneer de Europese Commissie haar Witboek lanceert over het Europees sociaal beleid – Toekomstige acties voor de Unie (Com/94/333). Dit model wordt echter nergens concreet gemaakt, betoogt Paul Schoukens.

Sinds het opstellen van de Europa 2020-strategie wil de EU meer aandacht geven aan sociale doelstellingen bij het jaarlijkse monitoren van het sociaal-economische beleid van de lidstaten. In het zogenaamde Europese Semester blijven besprekingen daarover niet meer beperkt tot nationale economische maatregelen en begrotingsplannen; ook tewerkstelling en sociaal beleid komen aan bod.

Maar waar laten Raad en Commissie zich nu door leiden in het Semestersysteem bij het opstellen van de jaarlijkse aanbevelingen op het vlak van sociale zekerheid? Vanuit welk socialezekerheidsmodel denken de Europese instellingen wanneer ze beleidsaanbevelingen doen op het vlak van pensioen, gezondheidszorg en werkloosheid?

Bij gebrek aan concrete tekst, besloten Schoukens en zijn medewerkers de aanbevelingen vanaf de start van het Semestersysteem (2010) systematisch te analyseren op hun inhoud. Op basis van de bestudering van 138 landenrapporten reconstrueerden ze het kader van waaruit de Europese instellingen werken.

Model niet coherent

In het sociale model van waaruit gedacht wordt ontbreekt coherentie, was een van de conclusies. Zo staat een aantal aanbevelingen in gespannen verhouding met de ‘eigen’ sociale regelgeving van de EU. Het meest in het oog springend is de aanbeveling om meer te investeren in faciliteiten voor gezinsopvang. Op zich lovenswaardig als doelstelling, maar de vermelding dat dit beleid efficiënter is dan ouderschapsregelingen staat toch wat haaks op EU Richtlijn 2010/18, aldus de onderzoekers.

Sociale overwegingen vaag

Verder blijkt dat economisch-fiscale overwegingen het overwicht hebben in de socialezekerheidsaanbevelingen. Sociale overwegingen – waaronder het garanderen van adequate sociale uitkeringen en het nastreven van sociale integratie – worden vaag gehouden. Het gevaar is dan ook niet denkbeeldig dat socialezekerheidsstelsels alleen op hun economische efficiëntie, effectiviteit en draagkracht worden getoetst.

Schoukens roept de EU op om de sociale parameters met spoed te verduidelijken, tenminste wanneer we willen blijven claimen dat de EU gekenmerkt wordt door haar sociaal model. Over de ‘Pillar of Social Rights’ (in de woorden van Jean-Claude Juncker, voorzitter van de Europese Commissie) moet niet meer gepraat worden; er moet dringend inhoud aan worden gegeven.