Na 25 jaar nieuw licht op Technoleasezaken tussen Philips en Fokker en de Rabobank
PERSBERICHT 21 nov. 2016 - De onderzoeksgroep Technolease van Tilburg University onder leiding van hoogleraar belastingrecht en voormalig Eerste Kamerlid en voorzitter van de Commissie Financiën Peter Essers, heeft op 21 november het boek ‘Het Technolease Drama’ gepresenteerd. Het boek onthult nieuwe feiten die een ander licht werpen op de rol van betrokkenen als de kabinetten Lubbers-III en Kok-I, de Belastingdienst, de Hoge Raad en de Europese Commissie.
In Nederland zijn er geen fiscale zaken geweest die zoveel aandacht hebben getrokken als de Technoleasedeal tussen Philips en de Rabobank in de jaren 1992 en 1993 en de daaropvolgende vergelijkbare zaak tussen Fokker en de Rabobank in 1994. Technolease houdt in dat de rechten op de exclusieve kennis die een bedrijf in het verleden op een bepaald terrein heeft opgebouwd, worden verkocht aan een derde (meestal een financiële instelling) met voldoende belastbare winstcapaciteit, waarna het verkopende bedrijf het recht om gebruik te maken van die knowhow verkrijgt door dit recht van die derde terug te leasen (een vorm van huren). Door de verkoop van de knowhow werd door Philips en Fokker een som aan liquiditeiten ontvangen. De Rabobank nam de gekochte knowhow in zijn balans op, waarna in de resterende economische levensduur de aanschaffingskosten werden afgeschreven en het fiscale resultaat van de Rabobank een aantal jaren werd verminderd. Door het fiscale afschrijvingsvoordeel pakte de transactie voor de betrokken partijen financieel positief uit; desondanks is Fokker in 1996 toch failliet gegaan.
Deze zaken hebben tot veel politieke commotie geleid. Daarnaast hebben de Rekenkamer en de Tweede Kamer onderzoeken ingesteld en heeft de Europese Commissie uiteindelijk een procedure ingesteld over de vraag of er in de Philipszaak sprake is geweest van verboden staatssteun.
Symposium met nieuwe feiten
Op 21 november is op Tilburg University een symposium georganiseerd naar aanleiding van het verschijnen van het door Wolters Kluwer uitgegeven boek ‘Het Technolease drama’ van de Tilburgse onderzoeksgroep Technolease onder leiding van hoogleraar belastingrecht en voormalig Eerste Kamerlid en voorzitter van de Commissie Financiën, Peter Essers. Tijdens dit symposium zijn de belangrijkste onderzoeksbevindingen op een speelse en interactieve wijze gepresenteerd. Aan dit onderzoek deden gedurende drie jaren acht masterstudenten fiscaal recht en fiscale economie van Tilburg University mee.[1]
In het boek worden eerst de feiten weergegeven zoals deze zich hebben voorgedaan in de Philips-Rabobank Technoleasezaak en de Fokker-Rabobank Technoleasezaak. Daarbij is onder andere gebruik gemaakt van tot dusverre niet eerder gepubliceerd materiaal. Vervolgens worden deze twee zaken vanuit een fiscaaltechnische invalshoek geanalyseerd en geëvalueerd. Hoe zou de fiscale rechter hebben geoordeeld als deze feiten toen aan hem waren voorgelegd? Wat zijn de doorslaggevende factoren geweest in het ambtelijke en politieke besluitvormingsproces? Is de Kamer over deze zaken juist geïnformeerd door de Kabinetten Lubbers-III en Kok-I? Hoe moet worden aangekeken tegen de beslissing van de Europese Commissie in 1999 dat in de Philips Technoleasezaak van verboden staatsteun geen sprake is geweest? Zou Technolease ook in de huidige tijd nog mogelijk zijn? De belangrijkste conclusies staan hieronder op een rij.
Eerste exemplaar voor Jan Timmer
Tijdens het symposium is na de presentatie van de belangrijkste conclusies het eerste exemplaar van het boek uitgereikt aan de heer Jan Timmer, president-directeur van Philips ten tijde van de Technoleasezaak.
De publicatie van het boek en de receptie na afloop zijn mede mogelijk gemaakt door het Register Belastingadviseurs (RB).
[1] Kevin Dubbeld, Michiel Hennevelt, Margot Kamphuis, Bernice Koekkoek, Sem Moeskops, Cissy Renkers, Tom de Rijke en Lisanne Valks.
Belangrijkste conclusies Onderzoeksgroep Technolease
- De Hoge Raad heeft Technolease ten principale mogelijk gemaakt met zijn lease-arrest (HR 8 mei 1985, nr. 22635, BNB 1986/75). In dat arrest gaat de Hoge Raad voor de toerekening van de fiscale eigendom primair uit van toerekening aan de lessor (verhuurder) als juridische eigenaar tenzij het gehele economische belang aan de lessee (huurder) toekomt.
- Op grond van de door de Belastingdienst in zijn uitvoeringsbeleid als richtsnoer genomen Leaseregeling 1993 en de Technoleaseaanschrijving had de Belastingdienst geen zekerheid vooraf mogen geven.
- Als gevolg van zware politieke druk van de zijde van vooral de minister van Economische Zaken Koos Andriessen en (bij de Fokker Technolease) de Tweede Kamercommissies voor Financiën en Economische Zaken is deze zekerheid vooraf uiteindelijk toch door de Belastingdienst verleend.
- Bij de goedkeuring van de Philips Technolease heeft de opinie van de Tilburgse hoogleraar belastingrecht (wijlen) Jan van Dijck een doorslaggevende rol gespeeld, bij de Fokker Technolease was dat de activistische opstelling van de Tweede Kamercommissies voor Financiën en Economische Zaken.
- De Kabinetten Lubbers-III en Kok-I hebben het parlement eenzijdig en onvolledig geïnformeerd over de twee Technoleasezaken.
- Het oordeel van de Europese Commissie in april 1999 dat de Philips-Rabobank Technolease geen verboden staatssteun was, zou waarschijnlijk anders zijn uitgevallen als de Commissie de verzilvering van een deel van de bij Philips bestaande WIR-verrekeningscapaciteit correct had meegewogen en de Commissie bovendien de Leaseregeling 1993 en de Technoleaseaanschrijving correct had getoetst.
- De huidige wetgeving en jurisprudentie maken Technolease ten principale nog steeds mogelijk. De kans dat de Belastingdienst hierover zekerheid vooraf zal geven, is echter nagenoeg nihil.
Noot voor de pers
Nadere informatie is te verkrijgen via de afdeling perscommununicatie van Tilburg University, tel. 013 – 466 4000 / persvoorlichters@tilburguniversity.edu of Peter Essers, p.h.j.essers@tilburguniversity.edu.