woman with camera

Pleidooi voor nieuwe meetbare benadering van zingevingsvraagstukken

Published: 10 oktober 2016 Laatst bijgewerkt: 30 april 2019

- Persbericht 10 oktober 2016 - Veranderingen in de samenleving, bijvoorbeeld op het gebied van de ouderen-, jeugd- en WMO-zorg roepen bij burgers zingevingsvragen op omdat ze veel onzekerheid met zich meebrengen. Prof. dr. Jos Pieper die op 14 oktober zijn oratie houdt, pleit voor een nieuwe, meetbare benadering van deze zingevingsvragen om ze tegemoet te treden. Hij bekleedt sinds eind 2015 de bijzondere leerstoel Levensbeschouwing en geestelijke volksgezondheid, gerelateerd aan maatschappelijke aspecten.

Deze zingevingsvragen kunnen bestudeerd worden vanuit de coping-theorie (hoe om te gaan met probleemsituaties). Vanuit deze theorie worden eerst de belangrijkste stressoren in kaart gebracht, zoals verlies van eigenwaarde, sociale overbodigheid, identiteitsverlies etc.  Stress ontstaat als mensen zich bedreigd voelen en er essentiële belangen, waarden en doelen op het spel staan, waarvoor zij dan oplossingen zoeken. Levensbeschouwing kan dan antwoorden aanreiken. Religie en spiritualiteit zijn twee verbonden, maar ook te onderscheiden levensbeschouwelijke bronnen.

Nieuw meetinstrument

De Nederlander is pluriform geworden wat betreft zijn levensovertuiging: van christelijk, tot spiritueel binnen het christendom of daarbuiten, humanistisch en zonder specifieke levensbeschouwing. Dit betekent ook dat niet iedereen gericht is op religie en spiritualiteit. Vaak zijn intieme relaties en zelfontplooiing voldoende voor zinervaring. De nieuwe spiritualiteit kan vanuit de verbondenheid met de natuur, mensen, zichzelf en het transcendente, een belangrijke zin stichtende ervaring zijn. Door de dragende ervaring thuis te zijn in de kosmos kunnen mensen zich opnieuw inzetten voor allerlei waarden en doelen. Deze ervaring ligt ook aan de basis van een nieuw meetinstrument, de receptieve copingschaal, die vastlegt of mensen er vertrouwen in hebben dat crisissituaties zich positief zullen ontwikkelen. Dat gebeurt aan de hand van interviews over onder andere positieve en negatieve vormen van coping.

Prof. dr. Jos Pieper (1953) is sinds 1 september 2015 benoemd tot bijzonder hoogleraar aan de Tilburg School of Catholic Theology. De leeropdracht luidt: ‘Levensbeschouwing en geestelijke volksgezondheid, met bijzondere aandacht voor de maatschappelijke aspecten’ en  wordt ondersteund door het Kenniscentrum voor levensbeschouwing en geestelijke volksgezondheid (KSGV).

Pieper studeerde cultuur- en godsdienstpsychologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen en promoveerde op een proefschrift over motivaties voor het sluiten van een kerkelijk huwelijk. Hij werkte als universitair docent aan de Universiteit voor Theologie en Pastoraat te Heerlen, de Radboud Universiteit Nijmegen, tot voor kort aan de Universiteit Utrecht en al 16 jaar aan de Universiteit Tilburg.

Noot voor de pers

Prof. Jos Pieper houdt zijn oratie op 14 oktober om 16.15 uur in de aula, Warandelaan 2. De oratie is getiteld: Thuis in de kosmos. Zingevingsvraagstukken in de participatiesamenleving. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met woordvoerder Tineke Bennema, tel. 06 19678521 of e-mail persvoorlichters@tilburguniversity.edu