Vrienden van Cobbenhagen - Lecture 2017

Dani Rodrik: An economic model is just a model, not the model

by Clemens van Diek

Oswald Coene is in zijn welkomstwoord enthousiast over het nieuwe evenement, waarmee een extra impuls wordt gegeven aan de verbinding met de (potentiële) Vrienden en Tilburgse alumni in brede zin. Oswald: “Het is belangrijk dat we topwetenschap (high level knowledge) naar de universiteit brengen en studenten daarmee in aanraking brengen.”

Tijdens dit jaarlijks terugkerende event zullen steeds twee studentenbeurzen van de VvC worden uitgereikt: de VvC Scholarship van 10.000 euro voor de beste bachelorstudent en een VvC Prize van 5.000 euro voor de beste masterstudent.

Oswald neemt de gelegenheid te baat om het vertrek aan te kondigen van bestuurslid Patrick Vermeulen (dank, dank, applaus) en maakt tegelijk zijn opvolger bekend: Pieter van Beurden.

Intro Eijffinger: Rodrik is een van de meest prominente denkers

Sylvester Eijffinger, president van de Tilburg University Society, introduceert zijn “collega en vriend” Dani Rodrik. Beide heren kennen elkaar al geruime tijd en ontmoetten elkaar laatstelijk nog bij de Colombiaanse Banking-top 2016 in Cartagena waar ze beide een lezing gaven. Sylvester was onder de indruk van Rodrik’s toespraak en benaderde hem met de vraag of hij de eerste Vrienden van Cobbenhagen Lecture wilde houden. En Rodrik zei tot zijn grote vreugde: “Yes” 

Wat maakt Rodrik zo bijzonder, als academicus, columnist, beleidsadviseur en persoon?

Eijffinger: “Rodrik is een topeconoom en tevens een uitstekende politieke en sociale wetenschapper in de traditie van Adam Smith. Hij publiceerde baanbrekende ideeën over globalisering, ongelijkheid en over de voors en tegens van de economische wetenschap. Hij past daarmee goed in de traditie van Cobbenhagen, de grondlegger van Tilburg University. Hij loopt voor de troepen uit, is onafhankelijk en origineel, een moedig opinieleider die tegen de mainstream en gevestigde belangen ingaat.”

Daarnaast, aldus de Tilburgse hoogleraar Financial Economics, weet Rodrik de kloof tussen de academische en de echte wereld te overbruggen. Hij publiceerde in prestigieuze wetenschappelijke tijdschriften en in beleidsbladen. Hij schrijft fascinerende bijdragen voor de gerenommeerde adviessite Project Syndicate. Rodrik heeft grote invloed op de economische en sociale wetenschappen en op instellingen als het Internationaal Monetair Fonds en de Wereldbank. Zij hebben hun visie over globalisering en ongelijkheid naar aanleiding van Rodrik’s bevindingen bijgesteld.

Eigen school

Met zijn laatste boek Economics Rules over de ‘Rights and Wrongs of the Dismal Science’ heeft hij de economische wetenschap sterk beïnvloedt. Het is een kritisch boek, maar tegelijk een verdediging van de discipline. De economische wetenschap is weliswaar een krachtig hulpmiddel om de wereld te verbeteren maar alleen als economen universele theorieën loslaten en hun modellen toepassen in de juiste context.

Eijffinger: “Door deze unieke eigenschappen, in casu breedheid in de sociale wetenschappen, onafhankelijkheid, originaliteit en het slaan van een brug tussen de academische en de echte wereld, heeft hij zijn eigen school gecreëerd met overal volgelingen, links en rechts, in rijke en arme landen, binnen en buiten de mainstream. Daarmee is Rodrik zonder twijfel een van de meest prominente denkers.”

Voorafgaand aan de lezing wilden meerdere media een interview met Rodrik. Alleen FD en NRC kregen exclusieve interviews aangeboden daar Rodrik maar kort in Nederland was. Maar andere media wisten hem blijkbaar telefonisch op zijn Harvardkantoor te benaderden. En zo verschenen er ook interviews in o.a. ESB, AD en het Brabants Dagblad.

De analogie: wandel met een wandelkaart, fiets met een fietskaart

Dani Rodrik opent met een citaat van Jon Milton Keynes (1938): “Economics is a science of thinking in terms of models joined to the art of choosing models which are relevant…”

“Koester die verzameling van modellen, en hun diversiteit. Maar bedenk: een model is maar een model, niet hét model”, voegt hij eraan toe.

Het grote manco binnen de economische wetenschap is dat specifieke modellen vaak als generiek worden beschouwd of behandeld. Dat moeten economen niet doen, stelt Rodrik. Hij vergelijkt dan de economische wetenschap met al zijn modellen met cartografie. Een landkaart is ook een abstractie van de werkelijke topografische toestand. Toch kunnen we heel goed met die simplificatie uit de voeten, en brengt die topo-abstractie van de geo-werkelijkheid ons prima naar de eindbestemming. Zo is het ook met economische modellen, ze zijn niets anders dan een simplificatie van de werkelijkheid, die ons een heel eind kan brengen naar een beter inzicht van een bepaald probleem of financieel-economische realiteit.

Nuttige simplificatie

Maar, zo gaat Rodrik verder met zijn analogie, we moeten dan wel de juiste modellen inzetten voor de juiste case. Zo zijn er wat de cartografie betreft allerlei soorten kaarten, van een grove wereldatlas, de autokaart tot gedetailleerde wandel- en fietskaarten. Elke kaart pas je toe naar gelang het doel. Voor een bergtocht pak je wandelkaart, voor een autovakantie gebruik je een autorouteplanner, voor de metro een metrokaart en voor een fietstocht de fietskaart.

Het is dus zaak voor economen om vergelijkenderwijs voor een bepaalde analyse het juiste model te gebruiken. In hun abstractie en simpelheid zijn specifieke kaarten dus heel nuttig. Zouden ze een schaal hebben van 1 op 1 dan zijn ze niet bruikbaar.”

Dus abstractie en simplificatie kan bijzonder nuttig zijn. Ook in de economie. Neem het verband tussen minimumloon en werkgelegenheid. Die relatie laat in een competitief model een ander resultaat zien dan in een monopolistisch model.

Rodrik: “Economists are good at making models, but poor at navigating among them.”

Tweemaal tien geboden

Het is jammer, stelt Rodrik aan het slot, dat economiestudenten vaak pas in de latere fase van hun studie te horen krijgen dat je niet moet generaliseren. Dat er dus niet op elk specifiek potje een generieke deksel past. Dat is waarom veel economen er een potje van maken.

In zijn boek ‘Economics Rules’ formuleert Rodrik twintig geboden voor de economische wetenschap: tien voor economen, tien voor niet-economen. Ze geven een kernachtige samenvatting van zijn lezing. Een selectie.

Economics is a collection of models; cherish their diversity;

It’s a model, not the model;

Make your model simple enough to isolate specifiv causes but not so simple that it leaves out key interactions among causes;

The world is (almost) second best;

To map a model to the real world you need explicit empirical diagnostics, which is more craft than science.