De toekomst is flexibel: bereid je voor op goed opdrachtgeverschap

Wetenschap Werkt 3 min. Femke Trommels

Nederland telt in 2021 1,3 miljoen zzp’ers en deze groep groeit gestaag. Toch is er bij opdrachtgevers en binnen de overheid nog maar weinig aandacht voor de persoonlijke drijfveren en ontwikkeldoelen van zzp’ers. “Daarmee blijven kansen liggen”, vindt onderzoeker en ondernemer Sjanne Marie van den Groenendaal. “De ene zzp’er is de andere niet, maar vrijwel iedereen heeft ontwikkelbehoeften. Werkgevers hebben belang bij een betrouwbare en productieve flexibele schil. Dat bereik je alleen door een duurzame en kwalitatieve arbeidsrelatie aan te gaan met de mensen die je inhuurt. Een loopbaanperspectief op zzp’erschap ontbreekt vaak. Daar wil ik graag verandering in brengen.”

Sjanne Marie van den Groenendaal analyseerde HR-beleid in de samenwerking tussen opdrachtgevers en freelancers, onder meer met behulp van interviews met meer dan 100 zzp’ers. Ze komt naar eigen zeggen zelf uit een echte ondernemersfamilie. En ook haar partner is sinds enige tijd als freelance kok met eigen foodtruck het zzp-pad ingeslagen. “Achteraf is het echt niet zo verwonderlijk dat het onderwerp zzp’ers op mijn pad kwam”, lacht Sjanne Marie. “In mijn onderzoek heb ik de heterogeniteit van de Nederlandse zzp’ers in kaart gebracht vanuit een loopbaanperspectief, met een focus op duurzame inzetbaarheid. Gaandeweg kwam steeds meer bij elkaar: wetenschappelijke inzichten, arbeidsmarktontwikkelingen, wetgeving en de wensen en behoeften van freelancers en opdrachtgevers. Aandacht voor duurzame inzetbaarheid is voor alle partijen belangrijk, maar wordt in het geval van zzp’ers nog maar weinig toegepast.”

Het principe ‘happy, healthy and productive’ op de werkvloer wordt voor zzp’ers meestal nog niet toegepast

Kwetsbaar

Als de duurzame inzetbaarheid van zzp’ers teveel op de achtergrond raakt, neemt het aantal aantrekkelijke zzp’ers af. “Zij zijn op verschillende manieren kwetsbaar”, licht Sjanne Marie toe. “In de bouw is er bijvoorbeeld sprake van een hoge fysieke belasting van mensen in combinatie met weinig jonge instroom. Aan de andere kant van het spectrum zijn de kenniswerkers die juist mentaal zwaar belast zijn en bovendien beschikken over schaarse kennis die ze doorlopend goed moeten bijhouden.”

Toekomst

In mei 2021 bereikten werkgevers en sociale partners een principeakkoord over het terugdringen van de flexibilisering van de arbeidsmarkt en meer zekerheid voor flexwerkers. Hoewel het akkoord breed gedragen is en dus reële kans van slagen heeft, is nog de vraag of en hoe dit gaat werken in de praktijk (zie ook de bijdrage van Ton Wilthagen in Nieuwsuur op 1 juni 2021). In potentie heeft dit akkoord grote consequenties voor met name de uitzendbranche en kwetsbare zzp’ers. “Voor mij is dit een bevestiging dat opdrachtgevers een verantwoordelijkheid hebben om ook voor zzp’ers een gedegen HR-beleid te voeren”, vindt Sjanne Marie. “Ook in hun eigen belang overigens.”

In de arbeidsmarkt van de toekomst verdwijnen functies en wordt talent vaker op projectbasis ingezet
Sjanne Marie van den Groenendaal

“De coronacrisis liet al zien hoe belangrijk de flexibele schil is voor veel opdrachtgevers. En als we rapporten van bekende consultancy bedrijven moeten geloven, wordt dit alleen maar meer. Op de arbeidsmarkt van de toekomst spelen flexibilisering en technologie een grote rol. Functies verdwijnen en talent zal steeds vaker op projectbasis worden ingezet. Zeker als het gaat om kenniswerkers is deze ontwikkeling denk ik niet te stoppen.”

Gesprek

“Als zzp’er heb je minder zekerheden als het gaat om bijvoorbeeld bescherming tegen arbeidsongeschiktheid en opbouw van pensioen. Het is daarom belangrijk dat zzp’ers zelf verantwoordelijkheid nemen voor hun loopbaanontwikkeling. Maar ook opdrachtgevers kunnen hier veel proactiever mee omgaan. Zij hebben veel te winnen als ze nadrukkelijker een rol spelen in de persoonlijke en professionele ontwikkeling van de freelancers die ze inhuren. Veel zzp’ers stellen een gesprek op prijs: waar ligt je expertise voor dit bedrijf? Wat wil je nog bereiken? Biedt de opdrachtgever mogelijkheden voor ‘stretchwork’ (geleidelijk meer taken/verantwoordelijkheden)? Bespreek ook het sociale aspect: vind je het leuk om aan te schuiven bij de kerstborrel? Zo speel je beter in op de behoeften van zzp’ers en bouw je aan een flexibele, maar duurzame arbeidsrelatie.”

Opdrachtgevers hebben veel te winnen als ze nadrukkelijker een rol spelen in de persoonlijke en professionele ontwikkeling van freelancers

“Tot slot speelt ook de overheid een rol. Wetgeving is nu te generiek en wordt door veel opdrachtgevers als onduidelijk ervaren. Maatwerk is voor beleidsmakers misschien niet haalbaar, maar zij kunnen wellicht kijken naar verschillende beroepsgroepen en sectoren en de verscheidenheid in behoeften meenemen, zodat ze op basis daarvan wetgeving beter passend kunnen maken.”

Praktische toolkit: Goed opdrachtgeverschap, zo doe je dat

Op basis van haar onderzoeksresultaten, ontwikkelde Sjanne Marie van den Groenendaal een toolkit voor optimale kruisbestuiving tussen werkgevers en zzp’ers. De toolkit bestaat uit een vijftal video’s en blogs vol inzichten en praktische tips op het gebied van HR-beleid voor freelancers.

Lees hier de verschillende blogs:

De toolkit werd mede mogelijk gemaakt met de Societal Impact Award gefinancierd door Tijdschrift voor HRM en een PhD innovatieprijs van de Nederlandse Stichting voor Psychotechniek (NSvP). Deze prijs wordt toegekend aan projecten waarin wetenschappelijke kennis wordt toegepast in de (HR-)praktijk, of andersom. Lees meer op de website van de NSvP.

Over Sjanne Marie van den Groenendaal

Sjanne Marie van den Groenendaal (Maarheeze, 1992) deed een master in Human Resource Studies aan Tilburg University en promoveerde op 25 juni op het onderwerp Een loopbaanperspectief op zzp’erschap aan Tilburg University. Sjanne Marie werkt momenteel als postdoc onderzoeker en docent aan Tilburg University. Daarnaast is ze ook zelf als ‘zelfstandige zonder personeel’ aan de slag om organisaties die zzp’ers inhuren te begeleiden naar goed opdrachtgeverschap, gericht op duurzame inzetbaarheid.

Meer weten?

Lees het proefschrift Een HR-perspectief op zzp’erschap van Sjanne Marie van den Groenendaal. Lees de blogs nog eens na op de website innovatiefinwerk.nl, of bekijk de kennisclips uit de toolkit.