Stefanie Duijndam GO-Lab

In het GO-Lab wordt de wisselwerking tussen lichaam en geest ontrafeld

Wetenschap Werkt 3min. Femke Trommels

Mensen die veel negatieve emoties ervaren en deze - uit angst voor afwijzing - wegstoppen, hebben een aantoonbaar verhoogde kans op hart en vaatziekten. Dat is evident uit wetenschappelijke literatuur. Maar waarom is dat zo? “Die vraag is niet te beantwoorden met vragenlijsten, maar lichamelijke reacties vertellen meer dan woorden”, zegt onderzoeker Stefanie Duijndam. Zij leidt het GO-Lab van Tilburg University. Hier wordt met behulp van hartslag- en bloeddrukmeters, infraroodmetingen van de hersenen, huidgeleiders en ‘face readers’ methodisch en objectief ontrafeld hoe mentale en lichamelijke gesteldheid op elkaar inwerken.

“Het GO-Lab werd in 2015 opgericht, omdat er behoefte was aan objectieve meetmethodes om psychologische en psychosomatische klachten te kunnen verklaren”, vertelt Stefanie. Zij is vanaf het prille begin betrokken bij het lab en geldt inmiddels als expert in het Tilburgse laboratorium onderzoek. Ze maakte zich apparatuur en software zelf eigen en schreef de meeste protocollen. “In psychologisch onderzoek wordt veel gebruik gemaakt van vragenlijsten die door deelnemers zelf worden ingevuld. Die geven een goed beeld van persoonlijkheidskenmerken en van hoe mensen klachten ervaren. Maar ze geven geen antwoord op waarom dat zo is. Of op hoe persoonlijkheidskenmerken inwerken op fysieke gesteldheid. Dat is complexe materie die we in het lab proberen te ontrafelen met behulp van innovatieve technieken.”

Stefanie Duijndam

We hopen inzicht te krijgen in welke mechanismen ervoor zorgen dat ze ziek worden

Stefanie Duijndam | GO-Lab Tilburg University

Nepglimlach

En die technologische ontwikkeling gaat als een speer. Ook bij Tilburg University. “Een mooi voorbeeld van vernieuwende en unieke techniek die wij hier gebruiken is de FaceReader. Hierbij wordt mensen gevraagd een taak uit te voeren, terwijl een camera hun gezicht filmt. De FaceReader software analyseert aan de hand van hun expressie welke emotie ze tonen. Dat biedt interessante inzichten. In een studie vroegen we mensen bijvoorbeeld om zich een situatie voor de geest te halen waarin ze heel erg boos op iemand waren. We vroegen ze ook om zelf aan te geven hoe ze zich daarbij voelden. Hoewel mensen aangaven zich boos te voelen, herkende de FaceReader een blije emotie. Mensen proberen hun boosheid kennelijk onbewust te verbergen achter een ‘ongemakkelijke’ glimlach. Doordat we tegelijkertijd ook fysieke reacties zoals huidgeleiding meten, kun je achterhalen hoe de emotie inspeelt op het lichaam. Klamme handen kun je niet verbergen.” 

Ongemakkelijk

In het GO-Lab worden in verschillende ruimtes met allerlei apparatuur lichamelijke metingen gedaan. Daarbij wordt vooral de non-verbale communicatie geobserveerd: transpiratie, temperatuur, gezichtsuitdrukking, bloeddruk, hartslag en ademhaling. Reacties worden uitgelokt met cognitieve- en stress-testen. “We stellen mensen bloot aan een ongemakkelijk gevoel, met als doel te achterhalen hoe het lichaam reageert. Zo hopen we inzicht te krijgen in welke mechanismen ervoor zorgen dat ze ziek worden. Dat is belangrijk, want er is nog veel dat we niet weten. Hart en vaatziekten worden bijvoorbeeld vaak op leefstijl afgeschreven, maar dit is niet de enige factor. Door andere onderliggende risico’s in kaart te brengen, kunnen we mensen beter helpen.” 

Rij tot buiten

Er is inmiddels al behoorlijk wat data verzameld in het lab. Maar nog lang niet iedereen kent het bestaan ervan. Wat zijn de ambities? “Tot nu toe hebben we vooral metingen uitgevoerd onder de gezonde populatie. We weten bijvoorbeeld dat studenten met bepaalde persoonlijkheidskenmerken sterker reageren op stress en dat er bij deze groep dus een onderliggend risico kan zijn op (latere) hart- en vaatproblemen. We willen graag weten of we dat bij een klinische populatie ook terugzien. Het zou mooi zijn om meer bekendheid te geven aan het GO-Lab, want het is van wezenlijk belang om dit soort data te verzamelen. En om te onderzoeken of wat wij in het lab vinden ook daarbuiten optreedt. Daarnaast is ook tijd nodig: het  verzamelen van al die data is dankzij de technologie snel gedaan, maar het verwerken ervan kost veel tijd en mankracht. Tot slot is wat wij doen gewoon ontzettend interessant en leuk om over te vertellen! Dat vinden veel mensen hoor, als wij meedoen aan de Night University, staat de rij tot buiten.”

Meer informatie

Het Gedragsfysiologisch Onderzoekslaboratorium (GO-LAB) is onderdeel van het Departement Medische & Klinische Psychologie van de Tilburg School of Social and Behavioral Sciences (TSB). In het GO-LAB doen wetenschappers onderzoek naar de relatie tussen emoties, gedrag en mentale stoornissen en lichamelijk functioneren in relatie tot gezondheid en ziekte. Het GO-Lab wordt geleid door Stefanie Duijndam en Nina Kupper. GO-LAB | Tilburg University

Publicatiedatum: 19 januari 2022