Jorg Raab, Ashley Metz

Organiseren voor een duurzame toekomst

Wetenschap Werkt

De grote problemen in de wereld zijn veelbesproken en welbekend. Ongelijkheid in rijkdom. Slechte toegang voor veel mensen tot gezondheid, onderwijs, water en sanitaire voorzieningen. En de vernietiging van de natuurlijke omgeving en de andere soorten waarmee we die delen. Om te kunnen blijven overleven op onze planeet zijn fundamentele veranderingen nodig in onze manier van leven. Organisatiewetenschappers Jörg Raab, Federica Angeli en Ashley Metz proberen te ontrafelen welke rol organisaties en nieuwe organisatievormen daarbij kunnen spelen. Samen met een groep internationale coauteurs schreven zij het boek ‘Organizing for sustainable development’.

“Het lijdt geen twijfel dat organisaties, of het nu gaat om bedrijven, NGO's of netwerkorganisaties, een belangrijke rol spelen bij de vereiste veranderingen voor een duurzame toekomst. De in de organisatiewetenschappen ontwikkelde kennis kan een rol spelen bij het versnellen en verdiepen van de vereiste transformatie. Ons boek beantwoordt aan de steeds dwingender roep om een beter begrip te ontwikkelen van nieuwe vormen van organiseren die efficiënter en effectiever middelen, normen en waarden ontwikkelen voor een duurzame toekomst."

Weerstand

"In de basis hebben de meeste organisatievragen te maken met hoe we taken het beste kunnen verdelen en hoe we deze zo efficiënt en effectief weer samen kunnen brengen voor het oplossen van een probleem, de productie van goederen of het leveren van diensten”, zegt universitair hoofddocent Jörg Raab. “Zo komen we tot gemeenschappelijke doelen, verdelen we taken en coördineren we de inbreng. Of dat nu met een paar mensen gebeurt of met duizenden. Dezelfde vragen liggen ten grondslag aan de noodzakelijke transformatie met betrekking tot duurzaamheid voor elkaar te krijgen. Dit is makkelijker gezegd dan gedaan, want organisaties kunnen star zijn en zich verzetten tegen verandering."

Ashley Metz: "Organisaties hebben te maken met allerlei krachten op macro- en op microniveau waarop ze weinig of geen invloed hebben. Toch spelen organisaties een cruciale rol bij het mogelijk maken van de overgang naar een duurzame wereld.  Zij bevinden zich in de frontlinie waar beslissingen worden genomen die van invloed zijn op wereldwijde toeleveringsketens, werknemers en het milieu. Individueel kunnen zij vragen stellen bij vanzelfsprekendheden en collectief kunnen zij de drijvende kracht zijn achter grotere veranderingen." 

Ashley Metz 2022

Organisaties bevinden zich in de frontlinie waar beslissingen worden genomen die van invloed zijn op wereldwijde toeleveringsketens, werknemers en het milieu

- Ashley Metz

Complex en verbonden

"Organisatiewetenschap richt zich op de doelen, structuur, processen, cultuur en strategieën van alle soorten organisaties en alle manieren van organiseren. De wereld wordt steeds complexer. Er is interactie en onderlinge afhankelijkheid tussen organisaties, hun stakeholders en de systemen waarin zij opereren. We beginnen nog maar net te begrijpen hoe wij onderling sterk afhankelijke en complexe organisatie- en bedrijfsmodellen kunnen veranderen om zowel economisch als ecologisch duurzaam te zijn. En hoe we deze overgang kunnen organiseren" zegt Jörg Raab.

"Een voorbeeld is de kledingindustrie, waar sommige bedrijven elk jaar vijf wisselende collecties hebben. Wat ze niet kunnen verkopen wordt gewoon gedumpt. De grote uitdaging is het bijbehorende bedrijfs- en organisatiemodel. Hoe komen we van deze enorme verspilling van grondstoffen en energie en de daarmee gepaard gaande milieuschade tot een model dat de hulpbronnen in stand houdt en kleding produceert die mensen kunnen en willen kopen? Verandering is duidelijk nodig en er zijn ook heel veel initiatieven, maar het is heel moeilijk om bestaande structuren te veranderen en veranderingen op te schalen. In het boek zetten wij bestaande concepten naast elkaar om te begrijpen waarom dat zo is."

Jorg Raab 2022

Verandering is duidelijk nodig en er zijn ook heel veel initiatieven, maar het is heel moeilijk om bestaande structuren te veranderen en veranderingen op te schalen

- Jörg Raab

Kloof

Federica Angeli is hoogleraar management en directeur onderzoek aan de Universiteit van York. "Er is een kloof tussen wat academici voor ogen hebben en de strategieën die multinationals ontwikkelen", zegt ze. "Een goed voorbeeld is de 'basis of the pyramid”-theorie. Het idee is dat je aan de basis van de markt (onderkant van de piramide) mensen vindt met een zeer laag inkomen en weinig tot niets te besteden. Vanwege de omvang van deze groep mensen is het in theorie mogelijk voor bedrijven om winst te maken met een zeer kleine marge. Het goed doen door het goede te doen is het idee.

Federica

Er is een kloof tussen wat academici voor ogen hebben en de strategieën die door multinationals worden ontwikkeld

- Federica Angeli

Helaas blijkt de praktijk weerbarstig. In dit geval werd volledig voorbijgegaan aan de enorme heterogeniteit binnen de populatie. Er is geen one size fits all. Ten tweede legden bedrijven de nadruk op betaalbaarheid, terwijl het er in de eerste plaats om gaat dat de mensen op de hoogte zijn van het product, dat zij begrijpen hoe zij er baat bij kunnen hebben en dat zij vertrouwen hebben in de sociaal-culturele aanvaardbaarheid ervan. En zo kon het gebeuren dat een levensreddend diarree-medicijn voor kinderen in India niet verkocht werd. Ook al was het betaalbaar, onschadelijk, doeltreffend en gemakkelijk in het gebruik. Het werd genegeerd en ouders hadden geen vertrouwen in het product of in de artsen die hen probeerden over te halen."

Ontwarren

"Met ons boek willen we een poging doen om de kloof tussen wetenschap en praktijk te dichten en te leren van de tekortkomingen van verschillende benaderingen. We ontwarren verschillende theorieën en praktijkvoorbeelden over hoe organisaties kunnen bijdragen tot duurzame ontwikkeling. In eerste instantie voor studenten en academici, om een basis te leggen voor de kennisopbouw in ons werkveld. Omdat we ook voorbeelden uit de praktijk hebben toegevoegd, kan het boek ook interessant zijn voor academisch geschoolde praktijkmensen. En via studenten en wetenschappers vindt de kennis natuurlijk ook zijn weg naar organisaties."

Over Organizing for sustainable development

Het boek Organizing for Sustainable Development werd geschreven door Federica Angeli, Ashley Metz, Jörg Raab, en een groep internationale coauteurs. Hoewel de fundamentele vragen voor een duurzame toekomst natuurlijk niet in een enkel boek beantwoord kunnen worden, proberen de auteurs uit te pakken welke rol organisaties kunnen spelen in mogelijke oplossingen en hoe nieuwe organisatievormen hieraan kunnen bijdragen. Hoewel er al tientallen jaren onderzoek met betrekking tot duurzaamheid heeft plaats gevonden, zien studenten, academici en andere geïnteresseerden in verschillende disciplines zich vaak nog geconfronteerd met grotendeels gescheiden discussies over de rol van organisaties bij het verduurzamen van ons leven. Met dit boek beogen de auteurs sommige van die discussies bij elkaar te brengen en de bijdrage van Organisatie- en Managementstudies aan het streven naar duurzame ontwikkeling te consolideren en te bevorderen. Het boek  (Engelstalig) is hier verkrijgbaar.