Hoe Tilburg University ondernemen heeft omarmd

Vooral een opleider voor corporate bedrijfsleven, overheid en wetenschap. Zo stond de universiteit tot een jaar of twintig terug bekend. Wie studeerde, werd een carrière bij een grote organisatie in het vooruitzicht gesteld. En dat terwijl het midden- en kleinbedrijf een prima plek kan zijn voor mensen met een universitaire achtergrond, vindt alumna Miriam Swaans, eigenaar van het bureau Swaans Communicatie. Ze had het achteraf fijn gevonden als tijdens de studie wat meer aandacht was geweest voor bijvoorbeeld vaardigheden die je bij ondernemerschap van pas komen. “Dat kan je als ondernemer een voorsprong geven op mensen die het vooral met vallen en opstaan moeten leren.”

Swaans studeerde in 2004 af in Communicatiewetenschappen. Ze combineerde haar studie met freelance schrijfopdrachten voor bedrijven. Tussen de theoretische wetenschappelijke wereld en de praktijk zat toen nog grote afstand, had ze de indruk. “Inhoudelijk was mijn studie Communicatiewetenschappen inspirerend vanwege de passie voor teksten. Maar op twee docenten na was het nogal naar binnen gericht.” Ze ziet nu een andere universiteit. “De luiken staan veel meer open.” Een mooi voorbeeld vindt ze het project ‘The New Common’ waarin Tilburgse wetenschappers proberen mee te denken over een nieuwe toekomst na corona.

Stroomversnelling

De ondernemende Swaans studeerde eigenlijk net iets te vroeg aan Tilburg University. Kort na haar afstuderen, kwam er meer aandacht voor ondernemerschap. Toen kwam de ondersteuning voor ondernemers op gang. Dit begon met de start van de Incubator, vijftien jaar geleden. Vanaf dat moment was het voor student-ondernemers mogelijk zich te vestigen op de universiteit. En daar ook te sparren met mensen die dezelfde droom hebben. Dit was het startschot voor steeds meer ondersteuning.

Edward van de Pol, directeur van het Knowledge Transfer Office van Tilburg University heeft het in tien jaar zien kantelen. Met Starterslift – waar Van de Pol begon – startte een ruimhartige coachende ondersteuning van student-ondernemers. Via Braventure en IQONIC is dat later verder uitgebouwd. Student-ondernemers krijgen nu alle hulp bij het opzetten van hun bedrijf, contacten en financiering. De ondersteuning begint altijd bij een van de business developers van IQONIC. Student-ondernemers gaan met hen in gesprek over wat zij nodig hebben. Daarna krijgen ze vaak een doorverwijzing naar specialisten die hen kunnen helpen op kennisgebieden. Van de Pol: “Start-ups kunnen een beroep doen op een groot netwerk van juristen, financieringsexperts en alumni die als coach kunnen optreden. Ook is er een mogelijkheid om in de vroegste fase financiering te krijgen via een pre-seed fonds.”

Springplank

Veel ondernemers profiteren van het nieuwe gunstige ‘ondernemersklimaat’ bij de universiteit. Zoals alumnus Luuk van Hoogstraten van Genius Voice, een startup die bedrijven helpt bij het online inzetten van spraaktechnologie. Samen met studievrienden Dylan Mattijssen en Jason Oleana startte Van Hoogstraten zijn bedrijf tijdens zijn studie Marketing Analytics. Dit deden ze vanuit de Incubator in het Intermezzo-gebouw. Van Hoogstraten: “Een groot voordeel van het combineren van studeren en starten is dat je na je studie direct aan de bak kunt. Maar gemakkelijk is het niet. Het is echt stressen geweest.”

Bij het starten van hun bedrijf hebben ze veel gehad aan de business developers van IQONIC. “Karen Lanning stelde ons steeds kritische vragen. Hetzelfde geldt voor de adviseurs met wie zij ons in contact bracht. Die vragen hebben ons op scherp gezet en behoed voor onnodige fouten. Waar we ook veel profijt van hebben gehad en nog steeds, is het netwerk van de universiteit. Als student is het kringetje van mensen dat je kent nog klein. Maar via IQONIC, Braventure en Mindlabs hebben we bijna maandelijks nieuwe mensen met ervaring ontmoet.” Naast advies levert dat ook kansen op. Zo komt uit het netwerk van de universiteit hun eerste grote klant. “Dat is een Rotterdamse academisch onderzoeker die een chatbot voor online research gaat gebruiken.” Van Hoogstraten hoopt dat studenten de universiteit steeds meer als een springplank voor een onderneming gaan zien.

Eerste academische opleiding in ondernemerschap

De kans dat Tilburg University meer ondernemers voortbrengt, is sinds 2020 groter geworden. Toen startte de bachelor Entrepreneurship and Business Innovation. Dit is de eerste academische opleiding in Nederland die volledig focust op het starten van nieuwe ondernemingen en corporate entrepreneurship. Volgens drijvende kracht Geert Duijsters, decaan bij Tilburg School of Economics and Management, sluit Tilburg University daarmee aan op de tijdgeest. “We hebben in Nederland 2,1 miljoen ondernemingen en dat blijft groeien, elk jaar met zo’n 100.000. Daar kun je als universiteit niet meer omheen.” Dat de universiteit goed heeft aangevoeld waar de behoefte bij studenten ligt, blijkt uit de enorme belangstelling voor de nieuwe bachelor. Duijsters: “Voor de start gingen we uit van ongeveer 50 aanmeldingen, maar dat is het vijfvoudige geworden: 250. Dit collegejaar zijn we gegroeid naar 300 studenten.”

Duijsters verklaart de populariteit van ondernemerschap onder meer uit de grote veranderingen waarvoor we staan. Klimaatprobleem en biodiversiteitscrisis vragen om ondernemers die het anders durven doen. “Steeds meer studenten en ook onderzoekers zien ondernemen als een manier hun maatschappelijke betrokkenheid vorm te geven.” Het specialisme Social & Environmental Entrepreneurship is bij de bachelor erg populair, vertelt Duijsters. “Vergeleken met vorige generaties ligt de focus bij jonge ondernemers minder op winst maken en meer op een maatschappelijke bijdrage leveren.” De kans dat je met een start-up iets kunt bijdragen is groter dan bij een gevestigd bedrijf, denkt Duijsters. “Bestaande grote bedrijven zijn traag met verduurzaming. Zij profiteren vaak van een voorsprong waardoor ze minder geneigd zijn om het helemaal anders te gaan doen.”

Jong wetenschapsgebied

De bachelor gaat bijdragen aan meer bloeiende ondernemingen, verwacht Duijsters. Volgens hem blijkt uit onderzoek dat hoogopgeleide ondernemers succesvoller zijn. “Door ze de basics van boekhouden, belastingen, marketing en bedrijfsmodellen bij te brengen, voorkom je bovendien onnodige faillissementen.” Wat is eigenlijk het verschil met Bedrijfseconomie, waar ze ook in die disciplines worden geschoold? Volgens Duijsters onderscheidt de bachelor zich duidelijk door andere kennis aan te bieden. “Bij Bedrijfseconomie wordt gewerkt met kennis die van toepassing is op grote ondernemingen. Daar kun je bij een start-up of mkb-bedrijf weinig mee. Daar houdt marketing of financiering totaal iets anders in dan als je die terreinen beoefent bij Philips.”

Het is volgens Duijsters best lastig geweest om gekwalificeerde onderzoekers en docenten aan te trekken. “Ondernemerschap is pas vanaf twintig jaar geleden echt als wetenschapsgebied ontwikkeld. Je kunt weinig mensen vinden die op dit gebied al wat langer onderzoek verrichten of zijn gepromoveerd.” Wat helpt bij het aantrekken van mensen, is volgens Duijsters dat dit de eerste opleiding in zijn soort is. Ook het grote enthousiasme van studenten is een pre. “Je vindt bijna nergens een actievere studentencommunity als deze. Onze studenten willen echt iets gaan doen met de kennis die ze opdoen. Na een college krijg ik wel veertig mailtjes, vele malen meer dan bij andere studierichtingen.” Ondanks corona is het onderlinge contact tussen de studenten erg intensief, vertelt Duijsters. “Aanvankelijk was dat natuurlijk vooral digitaal, maar nu ontmoeten ze elkaar ook op onze ontmoetingshub. Daar zitten ze soms tot elf uur samen ideeën te ontwikkelen.”

Duijsters vindt het mooi om te zien hoe de bachelor een impuls geeft aan de dynamiek op de campus. Tilburg University kan volgens hem bovendien inspiratie putten uit de groeiende kennis over ondernemerschap. “Om innovatiever te zijn, brengen bedrijven nieuwe activiteiten onder in aparte ‘ventures’. Zoiets zou ook de universiteit kunnen doen: ventures oprichten die nieuw digitaal onderwijs ontwikkelen. Eventueel doe je dat samen met andere organisaties.”

Je moet de kansen zien, naar buiten durven gaan en jouw verhaal goed kunnen verkopen

Verhaal verkopen

Het ondersteunen van ondernemerschap blijft overigens niet beperkt tot studentondernemers. Ook onderzoekers kunnen ondersteuning krijgen in ondernemerschap. Dit past in het streven van de universiteit om met wetenschappelijke -kennis van maatschappelijke betekenis te zijn. Dat laatste is de derde kerntaak van Nederlandse universiteiten. Volgens Van de Pol kunnen ondernemende vaardigheden helpen de impact van bijvoorbeeld onderzoek te vergroten. “Net zoals bij ondernemers bestaat ook bij steeds meer onderzoekers de behoefte om positieve maatschappelijke impact te hebben. Zulke onderzoekers staan wij terzijde bij het aanleren van de vaardigheden en bij het vinden van de contacten die je daarvoor nodig hebt.”

Voor ondersteuning kunnen ze bijvoorbeeld terecht bij business developer Dirk van den Berg van IQONIC en bij het Impact Programma van Tilburg University. Dit leidt tot mooie voorbeelden. Zoals sociaal psycholoog Andrea Rozema. Zij won in 2020 de Tilburg University Impact-award met haar project Op school steek je niets op. Met haar onderzoeksresultaten wist ze de politiek te overtuigen om wetgeving aan te nemen die schoolterreinen rookvrij maakt. Van de Pol: “Om maatschappelijk impact te hebben, moet je als onderzoeker ondernemend zijn. Je moet de kansen zien, naar buiten durven gaan en jouw verhaal goed kunnen verkopen.”

Ondernemende eigenschappen zijn eigenlijk voor iedereen belangrijk

Zo beschouwd zijn ondernemende eigenschappen eigenlijk voor iedereen belangrijk. Een reden waarom ondernemerschap ook in het Tilburgse onderwijsprofiel is opgenomen. Het wordt lastig om nu nog iemand te vinden die zegt dat de universiteit te weinig aandacht voor ondernemerschap heeft.

Publicatiedatum: 21 september 2021