“Zo openen we elkaars ogen en kun je breder kijken”

TilburgU & Co 3 min. Corine Schouten

Even voorstellen: Kim Beenhakker en Mireille de Beer. Met een filmpje hebben zij nu anderhalf jaar geleden gesolliciteerd bij de Academische Werkplaats Leven met een Verstandelijke Beperking (AWVB) van Tranzo, Tilburg University, en vervolgens zijn ze met open armen ontvangen als co-onderzoekers met ervaringskennis. “Het voelt als een warm bad”, zegt Mireille, “we zijn hier gelijkwaardige collega’s.” Kim: “Dat is bijna nooit.”

Hoe dat kan: met de baan die Kim en Mireille bij de AWVB hebben, voor anderhalve dag per week, brengen zij ervaringskennis mee die van grote waarde is. Om kennis te ontwikkelen die zowel voor de wetenschap als de (zorg)praktijk van belang is, hebben de onderzoekers van de Academische Werkplaats niet alleen wetenschappelijke kennis nodig, maar ook professionele kennis en ervaringskennis. In het onderzoek van de AWVB zijn deze drie kennisbronnen allemaal van wezenlijk belang. Het resultaat: een gelijkwaardige werkrelatie in het samen doen van onderzoek.

Gelijkwaardige samenwerking

Deze gelijkwaardige samenwerking komt voort uit de visie van prof. dr. Petri Embregts, die leiding geeft aan de Academische Werkplaats Leven met een verstandelijke beperking van Tranzo. Binnen deze Academische Werkplaats wordt langdurig samengewerkt door 14 zorgorganisaties voor mensen met een verstandelijke beperking, de landelijke cliëntenorganisatie LFB en Tilburg University.

In de werkplaats werken wetenschappers en science practitioners (professionals die deels werkzaam zijn in de zorgpraktijk en deels als onderzoeker binnen de universiteit) samen met de praktijk aan onderzoek. Zij richten zich gezamenlijk op de vraag hoe zij de zorg aan mensen met een verstandelijke beperking kunnen verbeteren, bijvoorbeeld door mensen met een verstandelijke beperking te ondersteunen om zelf keuzes te maken en regie over hun leven te krijgen in verbinding met mensen die belangrijk voor hen zijn.

Kennisbronnen

“Vanaf de oprichting van de AWVB, bijna 10 jaar geleden, werken we vanuit de visie dat het onderzoek voor en samen met mensen met een verstandelijke beperking vorm moet krijgen”, vertelt Petri. “De kennis die zowel mensen met een verstandelijke beperking, hun verwanten als professionals bij zich dragen is hierbij van onschatbare waarde, maar staat vaak niet op papier en zit vooral in de hoofden van deze mensen. Wat vinden zij belangrijk? Waar liggen onze kennishiaten? We kwamen er al snel achter dat ervaringskennis van de mensen met een verstandelijke beperking zelf centraal moest staan.”

“Hoe meer kennisbronnen we kunnen verbinden, hoe beter”

Embregts pakt een blad papier, om te tekenen hoe Tranzo drie kennisbronnen verbindt. Drie cirkels overlappen elkaar op één punt, het punt waar het om draait. “Hoe meer we de kennis van wetenschappers, professionals en ervaringsdeskundigen met elkaar kunnen verbinden, hoe beter onderzoeksresultaten kunnen aansluiten bij de zorgpraktijk en bij vakopleidingen. Nieuwe kennis kan daadwerkelijk ‘landen’.” Binnen de Academische Werkplaats wordt vanaf haar oprichting op projectbasis samengewerkt met ervaringsdeskundigen. Om de kennisuitwisseling structureel in te bedden, werken Kim en Mireille alweer anderhalf jaar als co-onderzoeker binnen het kader van de Participatiewet.

Gelijkwaardigheid

Mireille laat weten dat gelijkwaardigheid in de samenwerking met collega’s voor haar het allerbelangrijkste is in de baan. Vanaf het begin van haar werkzaamheden binnen de Academische Werkplaats heeft zij dit ervaren. ”Daarnaast vind ik het belangrijk dat je samen met de praktijk iets nieuws kunt ontwikkelen, en dat er echt iets met het onderzoek wordt gedaan voor mensen met een verstandelijke beperking. Vroeger dacht ik dat onderzoek vaak in een bureaula belandt, maar ik weet nu dat dit gelukkig niet zo is.”

“Zelf mogen leren is erg belangrijk”

Onder begeleiding van Petri werken Mireille en Kim allebei samen met een onderzoeker aan een eigen project. Waar Mireille werkt aan een onderzoek naar de mogelijkheden van de inzet van ervaringsdeskundigen, is Kim bezig met het opzetten van een adviesraad bestaande uit mensen met een verstandelijke beperking. Mireille en Kim geven allebei aan dat zij ruimte krijgen om te leren en taken niet van hen worden overgenomen. “Zelf mogen leren is erg belangrijk,” benadrukt Mireille.

Overstijgende blik

Ervaringsdeskundigheid is bij beide projecten een belangrijk onderwerp. Zo viel het Kim bij de sollicitatiegesprekken voor de adviesraad op dat het moeilijk is voor mensen met een verstandelijke beperking om hun eigen ervaringen in te zetten voor mensen met een verstandelijke beperking in het algemeen. In die overstijgende blik ligt de kern van ervaringsdeskundigheid. En daar ligt voor Kim de uitdaging. “Als voorzitter van de adviesraad moet ik ervoor zorgen dat alle leden hun eigen kennis gebruiken om onderzoekers advies te geven over hun onderzoek.”

Petri: “Mireille en Kim kunnen ons als geen ander helpen om anderen duidelijk te maken wat onderzoek doen is in samenwerking tussen wetenschap en praktijk.” Kim: “Zo openen we elkaars ogen en kun je breder kijken.”

Op de foto vlnr: Petri Embregts, Kim Beenhakker, Mireille de Beer. Foto: Wilfried Scholtes