Succesvol ouder worden op het werk: hoe doe je dat?

Wetenschap Werkt 3min.

Nu de vergrijzing toeslaat en de krapte op de arbeidsmarkt toeneemt, is het belangrijk dat werknemers langer doorwerken. Maar niet iedereen kan of wil dat. Job crafting kan ervoor zorgen dat werknemers succesvol ouder worden op het werk.

Dorien Kooij, hoogleraar Human Resource Studies aan Tilburg University, doet al jaren onderzoek naar onder meer ouder worden op het werk en naar de vraag hoe werkmotivatie verandert met leeftijd. De personeelstekorten lopen op dit moment in tal van sectoren flink op, ziet Dorien. “En die krapte zal de komende jaren alleen maar toenemen nu er veel mensen met pensioen gaan. Des te belangrijker dus om te stimuleren dat mensen langer doorwerken, zeker nu de levensverwachting steeds verder stijgt. Het zou enorm zonde zijn als we die waardevolle pool aan menselijk kapitaal niet optimaal benutten.”

Oudere werknemers lopen vaak tegen stereotyperingen aan

Hoogleraar Human Resource Studies Dorien Kooij

Weinig animo

Maar: succesvol ouder worden op het werk is in de praktijk niet altijd even makkelijk. Volgens Dorien ligt dat in de eerste plaats aan de werkgevers. “Oudere werknemers lopen vaak tegen stereotyperingen aan. Ze zouden vaker verzuimen en niet meer goed mee kunnen komen. Daardoor denken werkgevers vaak überhaupt al niet meer na over de vraag hoe ze hun oudere werknemers op een goede manier aan het werk kunnen houden. Maar ook onder oudere werknemers zélf is er lang niet altijd animo om langer door te werken. Ze hebben het gevoel dat ze het niet meer kunnen bijbenen – bijvoorbeeld door alle ontwikkelingen rondom digitalisering – en dat er geen goede fit meer is tussen hun baan en hun capaciteiten.”

Job crafting

Des te belangrijker dat alle partijen regelmatig stilstaan bij de vraag of de match nog voldoende is, schetst Dorien. “Bij job crafting gaat het om die match. Wat vind je nou echt leuk om te doen? Sluit je huidige functie nog voldoende aan bij je kennis en ervaring? Of zijn er aanpassingen nodig om ervoor te zorgen dat je talenten beter tot hun recht komen? Door de baan zelf aan te passen of hierover het gesprek aan te gaan met de leidinggevende, wordt het voor werknemers vaak vanzelf aantrekkelijker om wél nog wat langer door te werken.”

Het gesprek over job crafting wordt in de praktijk vaak pas gevoerd als het al te laat is, merkt Dorien. “Vaak gaan werkgever en werknemer pas om de tafel als iemand is uitgevallen of heeft aangegeven er nu écht doorheen te zitten. Mijn advies zou zijn om het gesprek over job crafting te integreren in de jaarlijkse gesprekkencyclus. Zo voorkom je dat dit onderwerp ondersneeuwt in de waan van alledag.”

Job crafting gaat ook om het onderling beter verdelen van taken

Voldoening en zingeving

Job crafting hoeft ook niet meteen heel groot te zijn, benadrukt Dorien. “Ik ken een zorgmedewerker die muziek ging maken met zijn patiënten en die daardoor weer met veel meer plezier naar zijn werk ging. En een HR-manager die besloot om meer aan loopbaancoaching te gaan doen, haalde daar enorm veel voldoening en zingeving uit. Maar het kan ook gaan om een meer fundamentele verandering. Zo zette een gemeenteambtenaar die graag meer met IT wilde gaan doen, een organisatiebreed project op rondom de transitie naar het werken in de cloud. Zijn oorspronkelijke taken hevelde hij in overleg deels over naar een collega.”

Bespreek je wensen vooral ook binnen je team, adviseert Dorien. “Job crafting gaat ook om het onderling beter verdelen van taken. Soms blijkt dat bepaalde taken waar jij zelf geen energie meer uit haalt, juist helemaal in het straatje van een collega liggen.”

Fysieke en mentale gezondheid

Ten slotte draait succesvol ouder worden op het werk ook om fysieke en mentale gezondheid, benadrukt Dorien. “Investeer als werkgever daarom bijvoorbeeld in vitaliteitsprogramma’s en let op dat de werkdruk niet te hoog oploopt – bijvoorbeeld door mensen meer autonomie te geven. Des te groter de kans dat je oudere werknemers nog lang van waarde zijn op de werkvloer.”