Tijd voor verandering; een pleidooi voor zorgvuldigheid
Eerlijkheid, barmhartigheid, solidariteit en duurzaamheid zijn termen die in de huidige discussie over de coronacrisis nog maar weinig doorklinken. Dat is jammer, vinden de Tilburgse hoogleraren Sylvester Eijffinger en Paul van Geest. Samen met prins Carlos de Bourbon de Parme schreven zij het boek ‘Wat is wijsheid?’
“Eigenlijk schreef het boek zichzelf”, lacht hoogleraar financiële economie Eijffinger. “We hopen hiermee duiding te bieden én mensen aan het denken te zetten. Onder het motto ‘never waste a good crisis’, gaat het vooral om de kansen die de coronacrisis biedt voor de natuur, onze levensinvulling en de economie.”
Never waste a good crisis. Corona biedt kansen voor duurzamere levensinvulling
Een pleidooi voor zorgvuldigheid, noemen de auteurs hun boek. “Veel zaken in onze maatschappij zijn volledig uit de hand gelopen”, licht Eijffinger toe. “Massatoerisme, eetgedrag, de overconsumptie van goedkope goederen. Dit heeft desastreuze gevolgen. Luchtvervuiling, hittegolven, hongersnood… en nu dit virus. Hoewel we geen schuld hebben aan het bestaan ervan, is de manier waarop het zich kan verspreiden wél toe te schrijven aan menselijk gedrag. Tijd dus voor verandering!”
Wake-up call
Veel mensen zijn zich ervan bewust dat dingen anders zouden moeten, maar verlangen ook terug naar vrij reizen, feesten en shoppen. In welk opzicht is het coronavirus echt een wake-up call? Eijffinger: “Het virus zet een heleboel zaken gedwongen on hold. Daardoor ontstaat tijd om na te denken over ons gedrag. Moet je voor die éne vergadering naar Rome vliegen? Ga je echt de rust vinden in dat goedkope all-inclusive resort in Turkije? We zien nu scherper welke verdienmodellen eigenlijk van de gekke zijn en alleen maar bestaan bij de gratie van massaconsumptie. Ik geloof ook niet dat we helemaal teruggaan naar het oude. Het ‘Corendonmodel’ is als je het mij vraagt niet meer levensvatbaar.”
Overal ontstaan al nieuwe businessmodellen, het Corendonmodel is als je het mij vraagt failliet
Eerlijk
Wat komt daar dan voor in de plaats? “Je ziet al allerlei initiatieven en nieuwe businessmodellen ontstaan”, vertelt Eijffinger. “Kleine dingen soms. Mijn favoriete restaurant dat ging thuisbezorgen. Fysieke vergaderingen die dankzij de technologie prima online kunnen. Wij mensen zijn veerkrachtig, maar we zijn er nog niet. De digitalisering - een voorwaarde voor het nieuwe werken - is nog niet in alle landen goed georganiseerd. Ook moeten we gaan accepteren dat voor producten en diensten een eerlijke prijs wordt gerekend. Om Carlos de Bourbon de Parme aan te halen: als je een t-shirt koopt voor twee euro, is dat niet de echte prijs van dat product. Ook niet als het gemaakt is in een lage-lonen land. Regeringen zullen - internationaal - ook zaken als milieubelasting door productie en transport en een eerlijke prijs voor arbeid moeten meerekenen.”
Nadenken
Coauteur Paul van Geest, hoogleraar kerkgeschiedenis, haalt aan dat de boodschap van spiritueel leiders al zo’n 2.000 jaar dezelfde is. En dat die nu door psychiaters als Damiaan Denys wordt herhaald: slechte zaken overkomen ons niet, maar worden verspreid door mensen die niet nadenken over wat ze doen. Zijn wij als soort wel in staat om dit tij te keren? “Op de korte termijn niet, maar op de lange termijn wel”, denkt Eijffinger. “Het virus heeft op alle vlakken enorme consequenties. Verandering is overal. Van de markt voor commercieel toerisme en horeca, tot zorg en onderwijs. Onlangs verscheen een hoofdartikel in The Economist getiteld ‘The absent student’. Ook de jaarlijkse trek van vijf miljoen studenten wereldwijd krijgt een heel ander karakter. We keren echt niet zomaar terug naar de oude situatie. Het bewustzijn groeit in de maatschappij, bij overheden en instanties.
De boodschap van spiritueel leiders is al zo’n 2.000 jaar dezelfde: slechte zaken overkomen ons niet, maar worden verspreid door mensen die niet nadenken over wat ze doen.
Barmhartigheid
“Hoe de wereld er na de coronacrisis precies uit komt te zien, daar hebben wij ook geen antwoord op”, besluit Eijffinger. “Ons pleidooi is voor reflectie en matiging. Er zijn grote stappen nodig om verandering af te dwingen, maar wel met barmhartigheid. De herstelfondsen voor Zuid-Europese landen zijn daar een voorbeeld van. Als overheden de juiste maatregelen nemen, en wij ons allemaal vaker de vraag stellen ‘waarom doe ik dit?’, blijkt deze crisis misschien nog wel een blessing in disguise.”
Lees- en kijktips:
- Wat is wijsheid. Enige gedachten over de natuur, de economie en de zin van het leven na de coronacrisis, Carlos de Bourbon de Parme, Sylvester Eijffinger en Paul van Geest. Uitgeverij Adveniat, 64 blz. € 14,90.
- Prins Carlos de Bourbon de Parme en Paul van Geest over het boek ‘Wat is Wijsheid’ en hoe de verspreiding van Corona een gevolg is van de grootsheidswaanzin van de mens. Talkshow Op1, 14 juli 2020
- Trouw, interview Prins Carlos de Bourbon de Parme: ‘Wij leven in een onrechtvaardige wereld’
- The Economist – The Absent Student
Ook in Tilburg University Magazine
Publicatiedatum: 28 augustus 2020