Ton Wilthagen wil de jongste generatie écht iets meegeven
Een hoogleraar die schrijft is niets bijzonders. Een hoogleraar die een kinderboek schrijft, is wél bijzonder. Ton Wilthagen is als hoogleraar Arbeidsmarkt verbonden aan Tilburg University. Hij schreef Roosbot, een spannend én leerzaam verhaal over robots, voor kinderen van 8 tot 10 jaar. Het is een thema waar hij ook in zijn wetenschappelijk onderzoek mee bezig is.
Waarom schrijft een hoogleraar Arbeidsmarkt een kinderboek over robots?
“Als hoogleraar Arbeidsmarkt onderzoek ik welke invloed robots en kunstmatige intelligentie op ons werk hebben. Een paar jaar geleden schreef ik met een collega een essay (‘Building TrusTee’), waarin de vraag centraal stond hoe je de meeste betrouwbare robot ter wereld maakt. Na het schrijven, wilde ik meer weten over wat we kinderen meegeven over robots en kunstmatige intelligentie. Ik vroeg mijn lokale boekhandelaar om boeken over deze onderwerpen voor me achter te houden, zodat ik erover kon lezen. Met de kennis die ik opdeed in boeken voor jonge en oudere kinderen, ontstond het idee om zelf een kinderboek te schrijven. Dat werd Roosbot.”
Kun je een tipje van de sluier oplichten?
“Roosbot laat kinderen nadenken over de rol en waarde van robots in ons leven. Roos is de hoofdpersoon, zij begrijpt niet waarom volwassenen zo achteloos omgaan met de wereld en de natuur. Als ze hoort over nieuwe technologie en robots en hoe ze de wereld beter maken, denkt ze: dat is precies wat ik ook wil. Daarom besluit Roos om een robot te worden; Roosbot. Zonder al te veel over het verhaal te verklappen; ze komt in het boek voor een dilemma te staan. Ze ontdekt dat technologie een ‘blessing in device’ maar ook een ‘devil in device’ kan zijn. Naar welke kant dit doorslaat, bepalen wij als mensen.”
Wat wil je met het boek bereiken?
“Met het boek wil ik ouders, kinderen en scholen bewust maken van onze eigen waarden en de manier waarop we kijken naar technologie. Met een drone kun je medicijnen bezorgen, maar ook mensen doden. Gebruiken we technologie ten goede?“
Je bent gewend om te schrijven voor wetenschappers. Een hele andere doelgroep dan kinderen. Hoe doe je dat?
“Ik schrijf al mijn hele leven. Dat begon met verhaaltjes op de basisschool. Toen ik vader werd, schreef ik verhalen voor mijn kinderen. Buiten mijn werk maak ik songteksten, zoals ook een carnavalslied. En voor kranten en websites schrijf ik opiniestukken. Ik schakel heel makkelijk tussen die verschillende doelgroepen. Bovendien gaat Roosbot over een onderwerp waar ik me in mijn werk ook mee bezighoud. De basis is hetzelfde. Alleen de vorm is anders.”
Een moeilijk verhaal makkelijk uitleggen voor deze brede, jonge doelgroep ging me goed af
Hoogleraar Arbeidsmarkt Ton Wilthagen
Hoe maak je complexe informatie over robots en kunstmatige intelligentie toegankelijk voor kinderen van 8 tot 10 jaar?
“Door het in een verhaalvorm te gieten. Het is een spannend én leerzaam verhaal over robotica. Een moeilijk verhaal makkelijk uitleggen voor deze brede, jonge doelgroep ging me goed af. Met de geweldige hulp van uitgeverij Zwijsen hebben we later in het proces het verhaal zo geoptimaliseerd dat het vlot leesbaar is en de uitleg van de moeilijke termen apart staat.”
Waar haalde je de tijd vandaan om naast je baan een boek te schrijven?
“In 2020 kreeg ik een aanstelling bij het Netherlands Institute for Advanced Studies. Daarvoor zou ik vijf maanden door de week in Amsterdam wonen. Ik bedacht toen dat ik in die periode ’s avonds het boek wilde schrijven. Door de coronacrisis kwam het er niet van, ik kwam terug naar Tilburg. Ik ben een gedreven wetenschapper en ik voelde me verantwoordelijk om iets te doen met de uitdagingen die de coronacrisis bracht. Ik werkte in die tijd bijvoorbeeld mee aan een platform voor Brabanders die zich willen bijscholen, ook vanuit thuis (www.brabantleert.nl). Kerst 2020 pakte ik de draad weer op en maakte het boek af.”
Ik vond het ook heel bevredigend, omdat ik met dit boek de nieuwe generatie echt iets kan meegeven
Hoe zorgde je ervoor dat je zulke complexe materie op een laagdrempelige en leuke manier vertelt?
“Na het schrijven liet ik het boek als eerste lezen aan Puck (11), zij is de dochter van de vroegere oppas van onze kinderen. Die taak nam ze uiterst serieus. Na het lezen had ze een review voor me geschreven waarin ze heel precies antwoord gaf op alle vragen die ik haar had gesteld. Vervolgens heb ik samen met Zwijsen, de uitgever, de Tilburgse LocHal bibiliotheek en met Tilburg University Junior het boek verder geperfectioneerd. We hebben onder andere een extra verhaallijn toegevoegd. Roos leert bijvoorbeeld in het boek wat een algoritme is, maar dat leggen we apart uit in aparte kaders. Het is dus een mix van leuk en leerzaam, volgens mij een ideale combinatie om kinderen kennis bij te brengen.”
Past het boek bij de universiteit?
“Ja, want het is de ambitie van de universiteit om zich nog meer te richten op digitalisering. Gezien de jonge doelgroep is ook Tilburg University Junior er nauw bij betrokken. Zij willen kinderen kennis laten maken met wetenschap. Het boek wordt gepresenteerd tijdens de Kinderuniversiteit die plaatsvindt op onze universiteit. Naast het boek hebben we samen met Zwijsen een lesbrief ontwikkeld, waarmee leraren gemakkelijk lessen bouwen rondom het boek. Kinderen lezen dus niet alleen over robots, maar gaan er ook mee aan de slag. Voor ons als universiteit is het geweldig dat inzichten uit het boek verwerkt zijn tot opdrachten waar ze actief mee aan het werk gaan. Kinderen leren hiermee denken, rekenen en zelfs dansen als een robot. Bij een van de opdrachten zit ook een kennisclip met een mini-college, kinderen kunnen die bekijken als ze de QR-code scannen. Die code staat ook in het boek.”
Kennisclip
Smaakt het kinderboekenavontuur naar meer?
“Het kriebelt wel, ik heb veel ideeën en ik houd van creatieve projecten zoals deze. Ik vond het ook heel bevredigend, omdat ik met dit boek de nieuwe generatie echt iets kan meegeven. Een vertaling van dit boek naar bijvoorbeeld het Engels zou ik ook al heel leuk vinden. We zullen zien, het is een kwestie van tijd en momentum en de juiste omstandigheden vinden of zelf creëren.”
Publicatiedatum: 7 april 2022