Hoe is religie verweven in games, films & reclames?
In onze samenleving is meer religie te vinden dan je misschien denkt. Spiritualiteit en levensbeschouwing zijn altijd en overal, als je maar goed kijkt.
Spreekt cultuur en theologie je aan en vind je het leuk om hierover een profielwerkstuk te schrijven waarin je de rol van religie in culturele uitingen analyseert en interpreteert?
Een paar voorbeelden ter inspiratie:
Afluisterpraktijken en spionage
In de Southpark-episode ‘Let Go, Let Gov’ (2013) gaat ‘beroepspester’ Eric Cartman als een soort klokkenluidende Snowden ‘infiltreren’ in de Amerikaanse geheime dienst. De overheid, aldus Cartman, ziet en hoort alles (omdat ze zoveel mensen afluisteren). Zijn vriendje Butters neemt dat iets te letterlijk. Hij vraagt De Overheid om over hem, zijn familie en vrienden te waken en wil ook graag met kerst eindelijk een puppy krijgen. Een klassiek kindergebed dus, maar nu eens niet gericht aan God maar aan De Overheid. (bekijk de episode)
Wat we hierin zien is dat Southpark op een geestige manier onze samenleving op de hak neemt. We eisen van de overheid in Nederland dat die ons beschermt tegen terroristische aanslagen en ons daarmee veiligheid biedt. Maar tegelijkertijd willen we dat diezelfde overheid onze privacy garandeert en dus niet afluistert (bespioneert). Maar gaan veiligheid en privacy wel samen? Meestal niet. Ten opzichte van de Middeleeuwen is er vandaag de dag niet veel veranderd. Tijdens de Middeleeuwen vertrouwde men op God als het ging om veiligheid. En tegelijkertijd wist de Kerk precies wie wat deed (einde privacy).
Misschien vragen we teveel van de overheid en moeten we vaker ‘de gok nemen’? Bovendien: als we niet alles van de menselijke overheid kunnen verwachten, kunnen we dan wel alles van een ‘almachtige’ God verwachten? Of is het niet zo simpel?
De zondvloed (Ark van Noach)
Een ander voorbeeld van waarin je religie tegenkomt is de bekende Axe-reclame waarin een stoere gozer een enorme houten boot bouwt. Hij is dag en nacht bezig en niemand weet eigenlijk waarom (bekijk de reclame). We zien wel dat er zich allerlei rampen voltrekken: auto’s staan in brand en er heerst paniek. Dan spuit de jongen Axe op zijn strak geëpileerde halfgoddelijke lichaam. En van heinde en ver komen er mooie meiden naar de boot gelopen, terwijl op de achtergrond een dreigend omweer aan komt zetten.
Deze reclame is natuurlijk een vette knipoog naar het bekende Bijbelverhaal van Noachs’ Ark, waarin hij hoogstpersoonlijk enkele mensen en dieren redt van de wereldwijde overstroming. Deze oude verhalen spreken vandaag nog tot de verbeelding.
Ook in de videogame Brink uit 2011 speelt het thema van de zondvloed, maar met een mooie twist. In de Bijbel wordt de wereld door God vernietigd omdat hij boos is op de zondigheid van mensen. Maar de zondvloed (letterlijk ‘de vloed van de zonden‘) wordt in Brink anders geïnterpreteerd. In Brink overstroomt de wereld omdat we niet zuinig genoeg met de planeet zijn omgegaan. We hebben die zondvloed zelf veroorzaakt, door onze hebberigheid naar grondstoffen. (bekijk hier een trailer van Brink)
Meer voorbeelden
Andere voorbeelden van verborgen religie in ons alledaags leven zijn: de schepping van de Vrouw in de film Smurfen 2, alchemie en magie in The Season of the Witch, schepping en verdoemenis in Metro 2033: Last Light, ontspoorde religie in America en ga zo maar door.
Onderzoek doen
En nu ben jij aan de beurt! Ga eens op zoek naar religieuze/Bijbelse thema’s of thema’s rondom spiritualiteit en levensbeschouwing. Denk bijvoorbeeld aan goed/kwaad, liefde, hoop, armoede/rijkdom, de dood. Kortom alles wat het leven zo spannend maakt. Ga in games, films en reclames op zoek naar deze uitingen van religieus/spirituele thema’s. Kun jij ze vinden? En welke betekenissen ontleen je hieraan? Hoe wordt er vandaag de dag over bepaalde religieuze thema’s gedacht? Zie je verschillen?
Op die manier kom je er zelf achter waar religie nog te vinden is in onze samenleving! (onderzoeksvraag: waar is religie nog te vinden in onze samenleving?).
Behoefte aan nog meer verdieping? Stel jezelf dan de vraag hoe het komt dat religie een negatieve naam in de maatschappij heeft? Komt het welbekende negatieve beeld overeen met andere positieve uitingen die je zelf vindt in games, films en reclames?
Interessante artikelen en links (online)
- Achterhuis, het casinokapitalisme is failliet, Nieuwwij.nl (naar artikel)
- Serious Gaming, Nieuwwij.nl (naar artikel)
- Laat me je daden zien, en ik zal zeggen welke God jij dient'. Goden en religie in het bord- en rollenspel Pathfinder, Communio (naar artikel)
- Avatars tussen geest en lichaam. Verkenningen in theologie en gaming, Interpretatie (naar artikel)
- In de virtuele hof van Eden, Theologisch Debat (naar artikel)
- 'Levend water' - Verlossing in de computergame Fallout 3, Communio (naar artikel)
- Zarathoestra is terug! De Prince of Persia en het Zoroastrianisme, Theologisch Debat (naar artikel)
- Games bomvol religie. Adam en Eva, goed en kwaad, levend water, verlossing, CV Koers (naar artikel)
- Bioshock, F.E.A.R. en Half-Life. Identiteit, gaming en jongeren, Narthex (naar artikel)
- De politieke filosofie van Toy Story 3, KFA-Filmbeschouwing.nl (naar artikel)
- Tussen haat en liefde. Verzoening in de laatmoderne cinema, KFA-Filmbeschouwing.nl (naar artikel)
- HetFilmGesprek.nl: site over levensbeschouwing en films
Interessante artikelen (offline)
- Frank G. Bosman, "Christenen zijn geen Atlassen", in: Paul van Geest, Marcel Poorthuis, Theo Wagenaar, Alette Warringa (red.), Vrienden met de Mammon. De levensbeschouwelijke dimensie in de economie, Almere (2013), p. 210-228
- Frank G. Bosman, "'I am Legion' Bijbelse referenties in de computerspeltriologie Mass Effect", in: Interpretatie januari/2013, p. 20-25
- Frank G. Bosman, "In BioShock is het goede de beloning", in: Interpretatie maart/2012, p. 48
- Frank G. Bosman, "Strijd tussen hemel en hel. No News From God (film)", in: idem, Hemel en hel. Beelden van het hiernamaals in het Westers christendom, Berne (2012), p. 189-208
- Frank Bosman, "Tussen Montsegur en Wolfenstein. Esoterica in de moderne populaire cultuur", in: Kerk en Theologie 61,4 (2010), p. 327-337.
- Frank Bosman, "'I am not a Jew, I am a Vulcan. SouthPark over joden en jodendom", in: Communio 2010/5, p. 357-369.
- Frank Bosman, "Nieuwe en oude verlossers. Jezus, de Matrix en de Monomythe", in: Communio 2008/4, p. 241-249.
Drs. Frank G. Bosman is cultuurtheoloog en verbonden aan de Tilburg School of Catholic Theology. Zie voor meer informatie www.goedgezelschap.eu