Commissaris in het Familiebedrijf

Dag 1 – Kennismaking, algemene introductie familiebedrijven, wet- en regelgeving
Datum en locatie: 12 februari 2019, campus Tilburg University, campus Tilburg University
Docenten: dr. Brigitte Kroon, prof. mr. Inge van Vijfeijken, drs. Casper de Nooijer, prof. dr. mr. Peter van der Zanden RA en Ronald Slaats

We beginnen de ochtend met een korte kennismaking met elkaar en met ieders ervaring met toezicht en familiebedrijven. We vervolgen met een gedegen introductie in de specifieke dynamiek van familiebedrijven, aan de hand van bruikbare modellen. Welke dilemma’s brengt deze dynamiek mee voor het uitoefenen van het commissariaat?

Het middagprogramma start met een korte ‘opfrisser’ van uw kennis van bestaande wet- en regelgeving omtrent verantwoordelijkheden, bevoegdheden en daarmee samenhangende aansprakelijkheden van de commissaris. Vanuit deze algemene kennis gaan we in op aspecten van het familiebedrijf die van belang zijn bij het toepassen van deze regels en achterliggende principes. Daarbij staan we nadrukkelijk stil bij het belang van informatievoorziening voor commissarissen en de vele mogelijke relaties die kenmerkend zijn voor de dynamiek in het familiebedrijf.

Dag 2 – Competenties, leerdoelen, omgaan met complexiteit
Datum en locatie: 13 februari 2019, campus Tilburg University
Docenten: dr. Brigitte Kroon en dr. Bert van de Ven

Een commissarisrol in een familiebedrijf vergt bij uitstek een combinatie van deskundigheid en interpersoonlijke effectiviteit. In de ochtend bespreken we welke competenties de deskundige, bevlogen en betrokken commissaris nodig heeft. Als voorbereiding op deze leergang is u gevraagd een inschatting te maken van uw kwaliteiten als commissaris. In deze sessie ontvangt u het rapport van uw 360° feedback en bepaalt u uw eigen leerdoelen voor uw rol als commissaris.

‘s Middags staat het omgaan met complexiteit centraal. De wereld waarin u als commissaris opereert, is een wereld vol paradoxen en dilemma’s. Om hiermee om te leren gaan, bieden we u handvatten vanuit de filosofie. In het bijzonder gaan we in op het thema moraliteit en de reflectie op moraliteit. Het denken in goed en fout is minder zwart-wit dan vaak wordt aangenomen. Daarom is ons uitgangspunt dat ethische reflectie alleen goed kan gebeuren door verschillende niveaus in de discussie te onderscheiden. Moraliteit zit vol paradoxen die op de juiste manier moeten worden begrepen. We helpen u begrijpen hoe te reflecteren en wat de valkuilen daarbij zijn, zodat u in deze complexe wereld het debat kunt voeren om gezamenlijk tot oplossingen te komen.

Dag 3 – Governance & financieel toezicht
Datum en locatie: 12 maart 2019 (onder voorbehoud), PwC hoofdkantoor in Amsterdam
Docenten: dr. Brigitte Kroon, mr. Jurgen Geerlings, dr. Adri Verboven en mr. drs. Ronald Biemans

In de ochtend gaan we in op de governancevraagstukken in familiebedrijven. Governance in familiebedrijven is ingewikkelder dan in niet-familiebedrijven, omdat zij in balans moet zijn met de drie systemen die in familiebedrijven met elkaar interacteren: de familie, het bedrijf en de eigendom. Waar in niet-familiebedrijven toezicht wordt uitgeoefend tussen principaal en agent (de eigendom en het bedrijf), is in familiebedrijven een derde partij in het spel: de familie. Deze derde partij functioneert op het familiesysteem. Dit op emotie gebaseerde systeem stelt andere eisen aan governance dan ‘normale’ bedrijfssystemen. In deze sessie leert u wat een passende governancestructuur is voor de case die u zelf inbrengt, en wat de kritische vragen zijn die u zichzelf daarbij als commissaris kunt stellen.

In de middag staat uw wettelijke rol als financieel toezichthouder van het familiebedrijf centraal. Van een commissaris mag worden verwacht dat hij/zij op basis van bedrijfseconomische kennis de middellangetermijnstrategie van het bedrijf ‘doorziet’ en onderbouwde kritiek kan leveren. Aan de hand van casuïstiek leert u het jaarverslag snel te doorgronden en te beoordelen wanneer nadere discussie noodzakelijk is met andere belanghebbenden, zoals de huisbankier, de accountant en eventueel grote (familie-)aandeelhouders. U leert hoe u binnen uw rol als toezichthouder een kritische gesprekspartner kunt zijn.

In het tweede deel van de middag staan we stil bij dilemma’s rondom toezichthouden en integriteit, aan de hand van een aantal casussen. In deze sessie gaan we in op vragen als: Wat houdt integriteit in? Is integriteit belangrijk? Waarom wel/niet? Hoe geven we integriteit vorm binnen organisaties? En minstens zo belangrijk: Hoe geeft u het vorm in uw rol als commissaris?

Dag 4 – Werken aan casuïstiek rond bedrijfsopvolging: de keuzes en dilemma’s
Datum en locatie:  10 april 2018 
Docenten: dr. Brigitte Kroon, mr. dr. Mascha Hoogeveen en drs. Casper de Nooijer

Deze dag werken we aan casuïstiek over vraagstukken rond bedrijfsopvolging. Dit is hét grote thema in familiebedrijven, waarin de overlappende systemen van bedrijf, familie en eigendom op scherp komen te staan. De commissaris moet kennis hebben van regelgeving, fiscaliteit en vermogensbeheer om de familie bij te staan in deze cruciale beslissingen. Immers, de ondernemer wordt geconfronteerd met belangrijke vragen: Wie zou zijn opvolger kunnen worden? Moet iemand van de familie de eigendomsrechten en leiding over het bedrijf krijgen, en zo ja wie? Op welke wijze zou het toezicht op het familiebedrijf na de opvolging geregeld kunnen worden? Andere vraagstukken zijn de wijze waarop de opvolging moet worden vormgegeven (verkoop of schenking/vererving) en de waardering en financiering van de overname. Naast deze ondernemings-, civiel- en fiscaalrechtelijke dimensies, spelen bij bedrijfsopvolging ook emoties in het familiesysteem een belangrijke rol. Door intensief te werken aan casuïstiek, krijgt u inzicht in de dilemma’s en effecten van keuzes rond bedrijfsopvolging.

Dag 5 - Opvolgingsbeslissingen: harmonieuze familieprocessen en een nieuw commissariaat
Datum en locatie: 11 april 2019
Docent: dr. Brigitte Kroon, Albert Jan Thomassen en drs. Casper de Nooijer

In de ochtend gaan we dieper in op het begeleiden van de familie bij het nemen van opvolgingsbeslissingen. We bespreken modellen die families helpen om bedrijfsopvolging binnen het familiesysteem van broers, zussen, kinderen, neven en nichten in harmonie te laten verlopen. Welke rol spelen aangetrouwde familieleden? Hoe kan de next gen worden voorbereid op hun directierol? Welke processen kunnen worden ingezet om conflicten in de familie te voorkomen? Met casuïstiek leren we u met deze dilemma’s om te gaan.

’s Middags bespreken we de dilemma’s die ontstaan voor de uitoefening van het commissariaat. Bedrijfsopvolging is immers niet alleen ingrijpend voor familie en onderneming, maar leidt er ook toe dat de bestuursstijl van toezichthouders moet worden heroverwogen. In hoeverre past de ‘oude’ wijze van toezichthouden bij de volgende generatie? Welke dilemma’s ontstaan als de voormalige CEO plaats wil nemen in de board? In hoeverre is het toezicht nog complementair aan de kwaliteiten van de nieuwe generatie? Hoe is de persoonlijke verstandhouding tussen commissarissen en de verschillende generaties? Bedrijfsopvolging noodzaakt tot zelfreflectie en actie in de bestuurskamer en u leert welke vragen, antwoorden, keuzes en acties noodzakelijk (kunnen) zijn.

Dag 6 – Strategie en het familiebedrijf
Datum en locatie: 16 mei 2019
Docent: dr. Brigitte Kroon en professor Andrea Calabrò

In de ochtend gaan we in op onderwerpen die op de jaaragenda van de raad van commissarissen van familiebedrijven moeten staan. Effectief commissariaat richt zich op het voortbestaan van de organisatie op de lange termijn en de effectieve commissaris zet daarom vanuit zijn adviesfunctie belangrijke thema’s op de agenda, zoals langetermijnstrategie, strategische personeelsplanning en opvolgingskwesties, innovatie en strategische focus. Hij/zij houdt de directie een spiegel voor en behoedt de CEO en familie voor valkuilen die men wellicht zelf niet ziet. In deze sessie krijgt u inzicht in de belangrijke thema’s, uw rol, functie en invloed op de agenda.

’s Middags gaan we in op dilemma’s in de strategische bedrijfsvoering van familiebedrijven, aan de hand van modellen en eigen casuïstiek. Centraal staan vraagstukken rond het investeren in menselijk kapitaal (niet-familie/familie werknemers) en vragen als: Is de HR-functie goed ingevuld en gericht op duurzame inzet? Is personeel betrokken bij het familiebedrijf? Welke dilemma’s spelen bij het werven en behouden van talent? U verwerft inzicht in HR-dilemma’s die zich voordoen in familiebedrijven.

In de avondsessie staat het thema ‘innovatie’ centraal, in het bijzonder de ontwikkelingen op het gebied van big data en analytics.

Dag 7 – Dynamiek en vertrouwen in de boardroom, moraliteit, integriteit en competenties
Datum en locatie: 26 juni 2019, campus Tilburg University
Docenten: dr. Brigitte Kroon, prof. dr. Jan de Vuijst, prof. dr. Wim Dubbink

De gehele dag staan de dynamiek en het vertrouwen in de boardroom zelf centraal. Onder leiding van een sterk faculty team, gespecialiseerd in leiderschapsontwikkeling en filosofie, bouwen we voort op de eerdere sessies over moraliteit en integriteit en competenties van de commissaris in het familiebedrijf. We bieden handvatten hoe u complexe thema’s rond moraliteit en integriteit op constructieve wijze binnen de board bespreekbaar maakt. Een voorwaarde daarvoor is vertrouwen in de boardroom, dus ook bij dit thema staan we uitgebreid stil. U verdiept uw kennis van deze onderwerpen met behulp van door uzelf en de faculty ingebrachte casuïstiek.

Dag 8 – Reflectie, actiedoelen, peer groups en cruciale gesprekken voeren
Datum en locatie: 27 juni 2019, campus Tilburg University
Docent: dr. Brigitte Kroon en prof. dr. Wim Dubbink

Deze laatste dag staat in het teken van reflectie en vooruitkijken. Op basis van uw leerdoelen en lessons learned gedurende de leergang, stelt u actiepunten op voor uw eigen rol als commissaris. Ook doen we een aanzet voor het organiseren van peer groups.Daarnaast behandelen we specifieke vaardigheden voor crucial conversations, zoals het omgaan met conflicten, het organiseren van feedback (geven én ontvangen), het bespreekbaar maken van onderlinge verhoudingen en de communicatie binnen de RvC, naar de organisatie en naar buiten.

De academici achter Commissaris in het Familiebedrijf hebben ruime ervaring in het bedrijfsleven en een indrukwekkende track record als onderzoeker. Als onderdeel van Tilburg Institute for Family Business bundelen zij hun krachten rondom belangrijke vraagstukken binnen het familiebedrijf. Tijdens het volgen van dit programma leert u dus vooraanstaande thought leaders, die uw taal spreken en de wereld waarin u opereert als geen ander begrijpen.

Daarnaast zullen tijdens het programma praktijksprekers een belangrijke rol vervullen. Denk hierbij aan commissarissen met veel kennis en ervaring, die bovendien uitstekende sprekers zijn.

Alle docenten zijn bovendien ervaren op het gebied van executive teaching. Ze bieden een combinatie van state-of-the art kennis, zijn in staat om deelnemers te laten reflecteren, uit te dagen, te laten ervaren en faciliteren de dialoog in de groep. Ze dagen u als deelnemer uit om, door middel van kennis en gedrag, de vertaalslag naar de praktijk te maken.

Locaties

De modules van Commissaris in het Familiebedrijf vinden op verschillende locaties in Nederland plaats, passend bij de doelstelling en het thema van de module. Tijdens het volgen van het programma bezoekt u daarom de campus van Tilburg University, Jheronimus Academy of Data Science in Den Bosch en het hoofdkantoor van PwC in Amsterdam. Ook vinden er twee modules plaats bij twee gerenommeerde familiebedrijven. Tijdens deze modules komt u in gesprek met de Raad van Commissarissen en/of directie van het betreffende bedrijf. Een uitstekende mogelijkheid om direct van uw vakgenoten te leren.

Tijd

Het programma bestaat uit 5 modules, die zijn verspreid over 8 volle dagen. Wanneer de lesdag ook een avondsessie heeft, is dit inclusief diner:

• dag 1 - 12 februari: 9.30 – 20.00 uur
• dag 2 - 13 februari: 9.30 – 17.30 uur
• dag 3 - 12 maart: 9.30 – 20.00 uur
• dag 4 - 10 april: 9.30 – 20.00 uur
• dag 5 - 11 april: 9.30 – 17.30 uur
• dag 6 - 16 mei: 9.30 – 20.00 uur
• dag 7 - 26 juni: 9.30 – 20.00 uur
• dag 8 - 27 juni: 9.30 – 17.30 uur

Kosten

U kunt zich alleen inschrijven voor het volledige programma. De kosten hiervoor bedragen € 9.950,-. Omdat het programma dit jaar voor het eerst plaatsvindt, profiteert u nu van een aantrekkelijke introductieprijs à € 7.950,-. Dit bedrag omvat alle cursusmaterialen, lunch en (bij dagen van 9.30 – 20.00 uur) diner.

Mogelijk vindt u het voor de 2-daagse modules, waarbij u 2 dagen achter elkaar op dezelfde locatie moet zijn, prettig om een hotel in de buurt van deze locatie te boeken. Deze kosten vallen buiten het cursusbedrag, maar we denken graag met u mee over geschikte hotels.

Uw profiel

Wij hebben het programma Commissaris in het Familiebedrijf ontwikkeld voor leden van de Raad van Commissarissen, Raad van Advies, Stichting Administratiekantoor van familiebedrijven met minimaal 2 jaar ervaring in deze rol. Daarnaast zijn er een aantal plaatsen beschikbaar voor CFO’s en/of andere directieleden van familiebedrijven die de ambitie hebben om commissaris te worden. Alle geïnteresseerden moeten voor dit eerste cohort van Commissaris in het Familiebedrijf verbonden zijn aan een familiebedrijf (beursgenoteerd en niet-beursgenoteerd).

Aanmeldprocedure

Voor Commissaris in het Familiebedrijf hanteren wij onderstaande inschrijfprocedure.

• stap 1: registreren voor Commissaris in het Familiebedrijf
• stap 2: telefonisch intakegesprek
• stap 3: deelnamebevestiging

Nadat u zich heeft geregistreerd voor het programma via het online aanmeldformulier, nemen wij zo spoedig mogelijk contact met u op om het telefonische intakegesprek in te plannen. Het doel van dit gesprek is kennismaken en afstemmen van leerdoelen en verwachtingen. Daarnaast dragen we hiermee zorg voor een goede balans van deelnemers in het programma.

Onderwijsmethode

Met de verschillende modules van Commissaris in het Familiebedrijf slaan wij voor u een brug tussen theorie en praktijk – door middel van aansprekende colleges, herkenbare praktijkvoorbeelden, concrete cases, en stevige discussies. Alle onderwerpen worden in een praktijkkader geplaatst en worden besproken aan de hand van het uitwisselen van kennis en ervaringen van de deelnemers.

Van de deelnemers verwachten we dat ze de te behandelen literatuur en cases voorafgaand aan elke sessie doornemen, zodat tijdens de sessie de nodige diepgang kan worden bereikt. In verband met uw drukke agenda zullen wij zorgen dat dit niet heel veel tijd van u vergt.

Voor elk cohort van Commissaris in het Familiebedrijf laten we maximaal 20 deelnemers toe. Daardoor kunt u rekenen op kleinschalig onderwijs, waarbij iedere deelnemer de kans heeft en wordt uitgedaagd om actief te participeren in discussies en groepsopdrachten.

Algemene voorwaarden