De lange weg naar een houdbare gezondheidszorg
De Tranzo Zorgsalon van 23 maart 2023
De wachtlijsten in de gezondheidszorg nemen toe, er is vergrijzing en er zijn steeds minder (zorg-)medewerkers waardoor de werkdruk toeneemt. Dat alles samen leidt tot de vraag hoe we de zorg houdbaar kunnen houden. Het Integraal Zorgakkoord (IZA) is ontwikkeld om daar een stap verder in te komen. Tijdens deze Tranzo Zorgsalon reflecteerden we met een viertal sprekers vanuit verschillende invalshoeken, om vervolgens ook met elkaar in gesprek te gaan.
Blijft de zorg betaalbaar?
De kosten van de zorg nemen toe en zullen blijven toenemen, welke keuzes er ook worden gemaakt vanuit Den Haag, met of zonder Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) of IZA. Een belangrijke vraag is daarom: ‘Kunnen we de zorg betalen, en kunnen we de zorg georganiseerd krijgen?’ Er zijn drie uitdagingen, op drie verschillende terreinen:
-
Preventie. Het is een illusie dat preventie de zorguitgaven vermindert, echter: ‘Preventie is niet goedkoop, maar wel een goede koop’.
-
Curatieve zorg. Ga NEE verkopen. We kunnen niet alles blijven betalen en zullen daarom ergens NEE moeten gaan verkopen. Bijvoorbeeld tegen medische verrichtingen zonder toegevoegde waarde, of verrichtingen die mensen prima zelf kunnen betalen. Bij deze belangrijke beslissingen in wat we wel en niet willen blijven betallen zullen we elkaar moeten helpen.
-
Langdurige zorg. Bekijk vanuit een levensloopbenadering de persoonlijke en publieke (financiële) verantwoordelijkheid voor wonen, zorg en welzijn.
Bekijk hier de presentatie van Johan Polder (Bijzonder hoogleraar Gezondheidseconomie, Tranzo - Tilburg University, Programmaleider Duurzame Zorg en Preventie, RIVM).
IZA als antwoord op de uitdagingen
Meer zorg is meer gezondheid is heel lang de gedachte geweest. We zijn lange tijd erg bereid geweest om veel geld te brengen naar de zorg, terwijl we eigenlijk aan de max zitten en er steeds minder (zorg-)personeel is. De vergrijzing zorgt voor een toename van zorgkosten, maar ook technologische ontwikkelingen en kostbare medicatie. We moeten anders gaan denken en anders gaan doen, dat is ons gezamenlijk belang leidend tot passende zorg. Passende zorg is gepast gebruik en passende organisatie van zorg. Om dit te bewerkstelligen is een ongemakkelijk gesprek noodzakelijk. We moeten daarbij o.a. nadenken over behandelreductie, de verschuiving van zorg naar de eigen leefomgeving van mensen, de integratie met het sociaal domein, het denken vanuit netwerken en vereist intensieve samenwerking en afstemming.
De gezondheidszorg heeft alle kenmerken van een complex systeem en op deze manier moeten we hier ook naar kijken. Is het IZA hier het antwoord op? Dat is de vraag. We weten het eigenlijk niet, aan de ene kant wel, aan de andere kant niet. We moeten het gewoon gaan doen en daarbij goed monitoren wat het effect is. Learning by doing!
Bekijk hier de presentatie van Marieke Schuurmans (Chief Healthcare Organization, Nederlandse Zorgautoriteit, Bijzonder hoogleraar Verplegingswetenschap in het bijzonder Passende zorg, Universiteit van Utrecht).
Monitoring passende zorg: mogelijkheden en beperkingen van beschikbare data
Tijdens deze Zorgsalon wordt duidelijk dat het monitoren van het IZA van groot belang is. Dit is ingewikkeld, niet alleen door de gegevens, maar ook door de complexiteit van het systeem in het algemeen. Het doel van het IZA is passende zorg, dichtbij, samen met de burger. Het monitoren van dit ingewikkelde proces heeft twee doelen: (1) verantwoording aan de samenleving en (2) ondersteuning van het proces.
Dit monitoren zelf is een ingewikkeld proces. Je wilt iets kunnen zeggen over de input, de theorie erachter en de outcome: gezondheid en welzijn. Daarvoor kunnen we putten uit data, data waarbij we gegevens vanuit allerlei perspectieven hebben. Er zijn echter ook beperkingen: imperfecte data, registratieweerstand, wet- en regelgeving. In hoeverre kunnen we van data leren? En hoe leren we ervan? Zijn we voldoende toegerust om hiervan te leren? Dit zijn allemaal vragen die spelen en die we in ons achterhoofd moeten blijven houden.
Bekijk hier de presentatie van Robert Verheij (Programmaleider Zorgdata en het Lerend Zorgsysteem, Nivel, Bijzonder hoogleraar Transparantie in de zorg vanuit patiënten perspectief, Tranzo - Tilburg University).
Een reflectie op het IZA vanuit het patiënt en naastenperspectief
MIND streeft ernaar om samen psychische gezondheid te verbeteren en iedereen die hiermee te maken krijgt goed te ondersteunen. Ze strijden dan ook voor een samenleving die investeert in mentale gezondheid. Om deze reden was MIND een van de partijen die aan tafel zat bij de ontwikkeling van het IZA. Hiervoor was, samen met de MIND leden, een 10 punten plan opgesteld. Belangrijke elementen daarin waren; neem cliënten en naasten als uitgangspunt, maak gebruik van ervaringskennis, verminder wachtlijsten en zorg voor het sociaal domein.
De plek voor patiënten en gehandicaptenorganisaties in het IZA en de slag die wordt gemaakt met regionalisering zijn mooie stappen in de goede richting. Echter zijn er ook een aantal punten die conflicteren met het 10 punten plan van MIND. Dit is onder andere de verlaging van vergoeding van niet gecontracteerde zorg, het gebruik van patiëntengegevens voor secundaire doelen en het gemis van een rol voor gemeenten. Om deze reden is het akkoord niet ondertekend vanuit MIND. MIND is wel steeds stevig aangehaakt op relevante thema’s en werken mee in de projecten. Voor goede implementatie is de afstemming met de praktijk van groot belang.
Bekijk hier de presentatie van Simone Melis (Manager beleid en belangenbehartiging, MIND).
Learning by doing!
De discussie over hoe we de gezondheidszorg houdbaar kunnen houden is een zeer complexe casus. We hebben te maken met vele facetten, doelgroepen en belanghebbenden. Wat als een paal boven water staat is dat we keuzes zullen moeten maken in waar we het beschikbare geld aan gaan spenderen. Om tot nieuwe oplossingen te komen zijn frisse blikken en nieuwe perspectieven nodig. Daarbij is het ook van belang dat we actief stappen gaan zetten om deze oplossingen daadwerkelijk te bewerkstelligen. Laten we gedurende het proces leren, aanpassen en stappen blijven zetten. Ook is het van belang dat we met elkaar in gesprek blijven en dat zijn daarmee ook de gevestigde partijen. Waar moeten we inleveren om tot consensus te komen.
Het menselijke aspect in deze is er een om continu in het vizier te houden: ‘Omzien naar elkaar’. Daarmee houden we de mens als uitgangspunt voor het oplossen van deze ingewikkelde vraagstukken.
De volgende Tranzo Zorgsalon | 'Horen, zien en zwijgen'
Op 22 juni vindt de volgende Tranzo Zorgsalon plaats over hoe we kwetsbare groepen een stem (kunnen) geven in wetenschappelijk onderzoek. Hoe zorgen we ervoor dat alle groepen gehoord worden en wat is daarvoor nodig? Houdt deze webpagina of onze LinkedIn pagina in de gaten voor het volledige programma en de aanmeldlink.
