Johan Denollet, hoogleraar Medische Psychologie

Hoogleraar Johan Denollet is een oorspronkelijk denker die met zijn onderzoek naar de relatie tussen persoonlijkheid en ziekteverloop grenzen verlegt. De directeur van onderzoeksinstituut CoRPS kreeg in 2016 de J.J. Groen Prijs voor zijn gehele oeuvre. Denollet zet zich ook in voor het impactprogramma van de universiteit. ‘Onze kennis kan patiënten helpen.’

“Mensen helpen. Dat was wat ik wilde na een studie psychologie aan de universiteit van Gent. Ik deed een opleiding tot gedragstherapeut en ging patiënten begeleiden in het Universitair ziekenhuis van Antwerpen. Daar heb ik achttien jaar gewerkt met mensen met hart- en vaatziekten en patiënten met pijnklachten. Tijdens dit werk stuitte ik op een onverwacht grote variatie in reacties van cardiologiepatiënten op ingrepen. Mij viel ook op dat er onverwacht weinig verband bestond tussen de ernst van de situatie en de klachten.”  

“De verschillen intrigeerden mij zo dat het mij motiveerde om onderzoek te doen. Ik wilde meer weten over de relatie tussen persoonlijkheid en hoe patiënten hun ziekte ervaren. Die kennis zou van pas kunnen komen bij psychische zorg, vooral na ingrepen: hoe gaan patiënten om met angst, depressiviteit en veranderingen na een operatie? Verder zag ik mogelijkheden voor preventie. In hoeverre kan emotionele stress het risico van hart- en vaatziekten verhogen? In 1992 promoveerde ik op een onderzoek naar de invloed van persoonlijkheid op revalidatie bij hartziekten.”

“Het onderzoek smaakte naar meer. Zo kwam ik in dienst bij Tilburg University. Nederland trok mij omdat het internationaal vooroploopt in psychologie, terwijl Tilburg een traditie heeft in gezondheidspsychologie. Hier ben ik verder gegaan op mijn onderzoekspad. Dat ging niet altijd over rozen. Als onderzoeker moet je nieuwsgierig en creatief zijn maar vooral volhardend. Je moet obstakels overwinnen, zoals onwelkome onderzoeksresultaten, afgewezen voorstellen of soms scherpe kritiek van collega’s. Gelukkig houdt de wil om puzzels op te lossen je gaande, evenals de maatschappelijke relevantie: onze kennis kan patiënten helpen.”

“Het werk dat wij als medisch psychologen doen draagt bij aan betere gezondheidszorg. Dankzij onze bemoeienis bevatten richtlijnen van de Europese Vereniging voor Cardiologie sinds 2012 het advies om te screenen op psychologische risico’s. Ook maken wij vragenlijsten die zij voor die screening gebruiken.”

“Wat ik ook als een beloning voor gepassioneerd werken beschouw is het starten van een tweejarige master Medische psychologie in 2005. Voor deze opleiding bestaat grote animo, waaruit blijkt dat ons vakgebied aan aanzien wint. Na tien jaar zie je bovendien een professionalisering van ons vak. Dankzij de master leveren we niet alleen kennis maar ook veel gedragsdeskundigen die direct van betekenis zijn voor patiënten.” 

“Wetenschappers moeten streven naar maximale maatschappelijke impact, bijvoorbeeld door hun kennis te delen. Reden waarom ik collega’s aanmoedig om zoveel mogelijk gratis toegankelijke (open access) publicatiebronnen te gebruiken.  Verder zet ik mij in voor het Impactprogramma van de universiteit, waarin we focussen op drie maatschappelijke issues (zie kader). Dat maakt het voor ons gemakkelijker om de krachten van disciplines binnen de universiteit te bundelen. Het helpt ons ook om herkenbaarder te zijn voor maatschappelijke partners die met ons kunnen samenwerken. Zo kunnen we hopelijk grotere onderzoeksprojecten opstarten.”

“Bijdragen aan een betere universiteit is mooi maar onderzoek doen blijft mijn grootste passie. Door gezondheidsklachten moet ik momenteel mijn ambities wat temperen. Aan de andere kant weet ik nu beter dan ooit hoe een patiënt zich voelt.”

Impactprogramma

Om haar maatschappelijke relevantie verder te versterken, heeft Tilburg University een Impactprogramma in het leven geroepen. Dit richt zich op drie thema’s: Creating Value from Data, Empowering the resilient society en Enhancing Health & Wellbeing. Johan Denollet is ‘trekker’ van dat laatste thema.