Ronald Leenes, hoogleraar Regulering door Technologie
“Een eerste telg van een nieuwe techgeneratie, zo kun je mij wel noemen. Ik wilde van alles zelf maken zoals raketten, hovercrafts en een 3D-freesmachine. Ik was vroeg gefascineerd door computers, programmeren en het internet. Ik wilde altijd bovenop het nieuwste zitten. Als student en wetenschapper aan de Universiteit Twente wijdde ik mij aan de implicaties van ICT voor bestuur en maatschappij.”
“Mijn onderzoek bewoog zich in de richting van recht en ICT. Echt de diepte in gaan op dit thema, kon eigenlijk alleen bij de onderzoeksgroep van Corien Prins in Tilburg. Eigenlijk pas bij deze universiteit – waar ik sinds 2004 werk - zag ik hoe zeer technologie gevolgen heeft voor grondrechten, eerlijke behandeling en privacy.”
Technologie stuurt gedrag
“Ik specialiseerde mij hier in techno-regulering. Met die term bedoelen we dat fabrikanten technologie zo kunnen maken dat het gedrag stuurt. Een voorbeeld is regiocode op een dvd-speler, waardoor je in Europa geen Amerikaanse dvd’s kunt afspelen. Zo kunnen fabrikanten van alles dwingend bepalen. Je kunt je afvragen of daar niet meer democratische controle bij zou moeten plaatsvinden. Aan de andere kant kan techno-regulering nuttig zijn. De robots die straks overal in het straatbeeld te zien zullen zijn, moeten zich aan regels houden. Dat valt niet mee voor machines. Dat je een begrafenisstoet niet mag doorkruisen is voor een zelfrijdende auto een opgave.”
“Het in balans brengen van recht en technologie is een collectieve ambitie van de onderzoeksgroep van TILT. Ik ben erg verknocht aan die groep mensen. Het is een smeltkroes van disciplines, zoals recht, filosofie en computerwetenschap. Dat multidisciplinaire is noodzakelijk voor het oplossen van complexe moderne maatschappelijke problemen, net als samenwerking met andere universiteiten. TILT werkt bijvoorbeeld samen met de cryptografen van de Radboud Universiteit. Met hun kennis vormen onze juristen zich een opinie over kwesties zoals over het kraken van de iPhone van de terrorist die in San Bernardino een bloedbad aanrichtte.”
Data science
“Een nieuw hoofdstuk is de samenwerking met de Technische Universiteit Eindhoven rond het thema Data Science, waaraan ik meewerk. Big Data is een fenomeen met werkgelegenheidskansen en een groot maatschappelijk nut, bijvoorbeeld in de medische wetenschap. Tegelijk zijn er ook grote maatschappelijke risico’s aan verbonden, zoals discriminatie en schending van privacy. Je zou willen dat bedrijven maatschappelijk verantwoord innoveren, maar ze worden in de verleiding gebracht om dat niet te doen. Omdat ze met data als gratis grondstof een geldmachine in handen hebben. Het nieuwe van Big Data is spannend en biedt kansen. Tegelijk zie ik risico’s waarvoor ik de samenleving wil behoeden.”
“Zowel in Tilburg als in Eindhoven drong de potentie van Big Data en de grote maatschappelijke uitdaging door. Vandaar de drive om de krachten te bundelen. Door ons enthousiasme hadden we snel een gezamenlijke richting. In de Jheronimus Academy of Data Science in Den Bosch komt dat fysiek samen. We brengen talent bijeen in een bijenkorf: studenten, startups, PhD-studenten en medewerkers van bedrijven. Daar ga ik een dag in de week naartoe. Dat bovenop het nieuwste willen zitten, heb ik nog steeds.”