Het morele dilemma van de belastingadviseur
“Leuker kunnen we het niet maken, wel makkelijker”, zo luidt de slogan van de Belastingdienst. Elk jaar valt die blauwe envelop weer op de deurmat die ons herinnert aan de belastingplicht. Samen voorzien we de Nederlandse staat zo van de benodigde financiële middelen. De daarmee gemoeide geldbedragen zijn dermate hoog dat we spreken over de fiscale economie. Sevket Kocakaya studeert binnenkort af in dit vakgebied. Ik vroeg hem hoe zijn toekomstige werk op het terrein van de fiscale economie zich verhoudt tot het Tilburgse onderwijsprofiel dat rust op de pijlers kennis, kunde en karakter.
door Jens Thomaes
Over Sevket Kocakaya
Sevket is bezig met zijn master fiscale economie en werkt bij een klein belastingadvieskantoor in Nijmegen. Daar ondersteunt hij zijn collega’s op het gebied van transfer pricing en vennootschapsbelasting. Ook schrijft hij blogs over recente ontwikkelingen in de vennootschapsbelasting, zoals de implementatie van de Anti Taks Avoidance Directive.
Wat vind jij van het Tilburgse onderwijsprofiel: kennis, kunde, karakter?
“We kunnen natuurlijk niet zonder kennis en kunde. Dit zijn immers de basisvoorwaarden om een vak te leren en goed uit te oefenen. Wat ik wel zie is dat karakter een steeds prominentere rol krijgt in onze samenleving, ook binnen het belastingrecht. Daarom denk ik dat dit onderwijsprofiel een belangrijke rol speelt in het onderwijs aan de universiteit. Het is ook mooi om te zien dat we tijdens onze studie colleges krijgen waarin we maatschappelijke casussen behandelen, zoals de controversiële belastingplanning door grote multinationals.”
Belastingplanning
Met belastingplanning voorkomen bedrijven (voornamelijk miljardenbedrijven) dat enorme hoeveelheden belastinggeld wordt geïnd door de staat. Op die manier betalen kapitaalkrachtige partijen maar enkele procenten aan belasting, terwijl werknemers vaak hoge tarieven afdragen. Dankzij internationale belastingconstructies, brievenbusmaatschappijen en handig gebruik van mazen in de wet blijven op deze wijze miljarden buiten het bereik van de nationale fiscus
Rol van de belastingadviseur
“Aan belastingplanning zitten natuurlijk een hoop morele haken en ogen. Als toekomstig belastingadviseur kan ik hier mee te maken krijgen en dat maakt het niet eenvoudig. Aan de ene kant is het de taak van de belastingadviseur om de klant te voorzien van de diensten waar hij om vraagt. Aan de andere kant bestaat er ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid om bepaalde grenzen niet te overschrijden, vind ik. Waar die grens precies ligt is soms erg moeilijk te bepalen. Bovendien kent deze problematiek ook een juridische verankering in de vele belastingwetten.”
Nadenken en afwegen
“Door het behandelen van inhoudelijke, morele vraagstukken wordt de opleiding een stuk prikkelender. Een goede aanpak bedenken is dan ook niet altijd makkelijk. In de opleiding peilt men bijvoorbeeld door middel van een quiz hoe je met zulke morele kwesties omgaat.
Ik denk bovendien dat het belangrijk is om te bedenken waar je je goed bij voelt in je werk. Schuldgevoelens of gewetenskwesties mogen we niet onderschatten. Het moet natuurlijk niet zo zijn dat je wakker ligt van de belastingadviezen die je geeft. Als we nadenken over mogelijke verbeteringen, dan denk ik dat wetgeving en bestuurlijk leiderschap van doorslaggevende betekenis zijn.”
“We zien dat er ook in de ambtelijke sector flinke uitdagingen bestaan, zoals de leegloop van ervaren belastingmedewerkers enige tijd geleden en de moeizame belastinghervormingen om onder andere het fenomeen van agressieve belastingplanning tegen te gaan.”
Wat speelt nog meer mee?
Sevket wil graag nog kwijt dat er ook andere factoren in de samenleving een rol spelen die van invloed zijn op ons maatschappelijke of morele bewustzijn. Hij benoemt bijvoorbeeld een fikse studieschuld waar veel studenten anno 2018 mee opgescheept zitten. “Dat kan wel oplopen tot wel tienduizenden euro’s.” Ook de toenemende individualisering speelt een belangrijke rol. “Persoonlijk vind ik het begrijpelijk als afgestudeerden kiezen voor een baan die goed betaalt. Als je een gezin wilt (gaan) onderhouden en een studieschuld moet aflossen, dan ligt het al snel voor de hand dat je de hoogte van het salaris laat prevaleren boven de maatschappelijke impact van een baan.”
“We zien dus dat mensen zich steeds individueler en competitiever verhouden tot hun medemens. Deze trend doet afbreuk aan het gemeenschapsgevoel en is in tegenspraak met het streven van de universiteit om karaktervolle studenten af te leveren, waarbij men oog voor elkaar heeft. Het is de taak van de universiteit om studenten af te leveren die de wereld socialer en duurzamer willen maken. Onze generatie moet daar het voortouw in nemen."