Onderzoek Departement Ontwikkelingspsychologie

Focus:  We bestuderen ontwikkelingsstoornissen en de ontwikkeling van psychiatrische stoornissen doorheen de levensloop en onderzoeken hoe interventies een positieve bijdrage kunnen leveren aan de afname van psychiatrische stoornissen, psychologische problemen en probleemgedrag. Factoren die in ons onderzoek centraal staan zijn, ADHD, ASS, persoonlijkheidsstoornissen, antisociale cognities, antisociaal gedrag, psychopathie/psychopathische kenmerken, (seksuele) agressie en disfunctionele emotie- en agressieregulatie. Verder doen we onderzoek naar problematische ontwikkeling en ontwikkelingstrajecten die aanleiding kunnen geven tot problematische uitkomsten, zoals agressie, verslaving, slachtofferschap en problematische gezondheid. In ons onderzoek zijn identiteit, persoonlijkheidskenmerken, cognities en impliciete overtuigingen belangrijke factoren. Zo onderzoeken we bijvoorbeeld of specifieke persoonlijkheidskenmerken iemand meer of minder kwetsbaar of weerbaar maken voor agressie en/of slachtofferschap. Verder onderzoeken we associaties tussen stoornissen en de invloed van leeftijdsgenoten en (primaire) opvoeders op problematisch gedrag. We ontwikkelen psychologische testen en risicotaxatie-instrumenten en voeren psychometrisch onderzoek uit, zoals onderzoek naar de predictieve validiteit van risicotaxatie-instrumenten. Daarnaast ontwikkelen en evalueren we kortdurende en langdurige behandelprogramma's voor klinische populaties. We hechten veel belang aan innovatieve behandelmethodieken, zoals Virtual Reality en Neurofeedback.

Steekproeven:  Ons onderzoek wordt uitgevoerd in klinische populaties, forensische populaties, gedetineerden en in de algemene bevolking. Het levensloopperspectief staat centraal in ons onderzoek, waarbij ons onderzoek zich vooral richt op adolescenten en volwassenen.

Methoden:  Onze methodologische benadering is een multi-method benadering (o.a., vragenlijsten, interviews, indirecte en directe metingen, fysiologische metingen en sociale netwerken). In ons interventieonderzoek gebruiken we ondermeer longitudinale designs, RCT-designs en Single/Multiple Case Experimental Designs.

Contactpersoon:  Prof. Dr. Stefan Bogaerts

Focus:  Ontwikkeling is een levenslang proces dat begint bij de conceptie en pas stopt bij de dood. Het kan bestudeerd worden op biologische, gedragsmatige, psychosociale en contextuele niveaus. Ieder individu ontwikkelt zich anders gedurende de levensloop.  Belangrijke momenten en specifieke omstandigheden gedurende vroege periodes in de levensloop verklaren vaak interindividuele verschillen in latere periodes van de levensloop.

Het aandeel oudere inwoners in de westerse maatschappij wordt steeds groter, mede dankzij de hogere levensverwachting en lagere geboortecijfers. Een gevorderde leeftijd brengt een verhoogd risico op cognitieve, fysieke en sociale problemen met zich mee, die op hun beurt weer een negatieve impact kunnen hebben op fysieke, geestelijke en sociale gezondheid. Het adaptief omgaan met deze leeftijd gerelateerde problemen kan de levenskwaliteit van individuen beduidend verhogen, en draagt proactief bij aan het ouder worden. Ons doel is dus om te begrijpen welke persoonsgebonden eigenschappen en gedrag (bijv. genetica, hersenmechanismen, cognitie, levensstijl, zelfregulatie, zelfwaarde, motivatie, persoonlijkheid) alsook sociale relaties gedurende iemands leven een beschermende of juist een risicofactor zijn bij succesvol ouder worden. 

Wij zijn daarnaast ook geïnteresseerd in de mate waarin persoonsgebonden eigenschappen en gedrag zich ontwikkelen gedurende de gehele levensloop, als reactie op ontwikkelingstaken en uitdagingen in specifieke levensfasen. We bestuderen hierbij dynamische interacties tussen persoonsgebonden eigenschappen en de omgeving, inclusief levenstransities (bijv. het wisselen van baan, de transitie naar ouderschap of grootouderschap) en sociale relaties. We onderzoeken ook of en hoe we deze persoonsgebonden eigenschappen en gedrag eventueel kunnen aanpassen en beïnvloeden.

Steekproeven:  Onze steekproeven omvatten deelnemers uit verschillende levensloopstadia, in overeenstemming met onze levensloopbenadering. Deelnemers kunnen kinderen of adolescenten zijn, jongvolwassenen als referentiegroep, en meestal oudere volwassenen (i.e., mensen van 65 jaar en ouder). Onze steekproeven bevatten over het algemeen gezonde individuen uit een niet-klinische populatie, en meer specifiek mensen die zich ‘gezond’ of ‘succesvol’ ontwikkelen.

Methoden:  Wij werken met longitudinale datasets van grote bevolkingsonderzoeken, intensieve longitudinale data en experimentele procedures. We gebruiken hierbij verschillende methodologische benaderingen (bijv. interviews, vragenlijsten, vragenlijsten via smartphones, cognitieve experimenten, genetische markers, en structurele en functionele beeldvorming).

Contactpersoon:  Prof. Dr. Yvonne Brehmer

Focus: De adolescentie en jongvolwassenheid zijn belangrijke perioden in de menselijke ontwikkeling, omdat zij worden gekenmerkt door toenemende autonomie, identiteitsvorming en belangrijke overgangen, zoals in het onderwijs, de overgang van school naar werk, partnerkeuze, en ouderschap. Veel jongeren hebben echter moeite met het bereiken van deze ontwikkelingsmijlpalen, wat kan leiden tot een verscheidenheid aan sociaal-emotionele problemen, waaronder depressieve symptomen, lage zelfwaardering, eenzaamheid, agressie en regelovertreding (zie ook de pijler over psychopathologie).

In deze onderzoekslijn richten we ons op vragen als: waarom worstelen sommige jongeren met deze transities, hoe spelen deze worstelingen voor jongeren verschillend uit in termen van sociaal-emotionele ontwikkeling, en hoe kunnen we positieve normatieve ontwikkeling en veerkracht bevorderen in het geval van tegenspoed?

Meer specifiek willen we bestuderen hoe sociale en contextuele factoren niet alleen de ontwikkeling van jongeren beïnvloeden, maar ook hoe jongeren hun eigen context en toekomstige ontwikkeling vormgeven (zie ook de pijler over succesvol ouder worden). Individuele verschillen in emoties, persoonlijkheid, cognities en gedrag kunnen bepalend zijn voor veel van de keuzes die jongeren maken, of het nu gaat om de keuze van vrienden, romantische partners, of opleiding. Op hun beurt bepalen individuele verschillen ook hoe jongeren op deze keuzes reageren. Het is ons doel om meer inzicht te krijgen in deze individuele verschillen om jongeren te helpen bij hun normatieve ontwikkeling en hun veerkracht te vergroten wanneer ze voor uitdagingen komen te staan.

Steekproeven: Om deze vragen te beantwoorden volgen we jongeren over zowel korte (bv. kortstondig, of op dagelijkse tot maandelijkse basis) als lange periodes (bv. meerdere jaren). Onze steekproeven omvatten meestal jongeren uit de algemene bevolking (bv. middelbare school- of universiteitsstudenten), maar we nemen ook jongeren op uit (sub)klinische populaties. Enkele voorbeelden van recente en momenteel lopende projecten zijn: SPACE II, What would my hero do?, GradLife

Methoden: We streven ernaar om de ontwikkeling van jongeren te volgen, te voorspellen en te modelleren. We gebruiken verschillende data analytische methoden, zoals longitudinale analyses, tijdreeksanalyses, multilevel analyses, en sociale netwerkanalyses. Daarnaast passen we verschillende methoden toe om emoties, persoonlijkheid, sociale relaties, ervaringen en gedrag in kaart te brengen door gebruik te maken van Experience Sampling Methods [ESM] technieken (zie ook TESC), enquêtes, peer nominaties en narratieven.

Contactpersoon:  Dr. Jelle J. Sijtsema