Ook in de westerse publieke ruimte speelt godsdienst nog steeds belangrijke rol
Volgens de secularisatietheorie is er sprake van afnemende belangstelling voor religie. In onze tijd heeft de invloed van de secularisatietheorie aan kracht ingeboet; religie is nog steeds aanwezig in de publieke sfeer, ook in het westen. Filosoof Jeff Shawn Jose, die promoveert op 23 februari, weerlegt die theorie dan ook en wijst op de noodzaak om westerse en niet-westerse perspectieven te integreren voor gelovigen in een pluriforme publieke ruimte. Hij ontwikkelt een antwoord dat zich concentreert op drie bezwaren (integriteit, eerlijkheid en verdeeldheid) van gelovigen tegen het beperken van hun opvattingen over de openbare ruimte. En bespreekt daarbij kritisch de ideeën van Mahatma Gandhi en de Amerikaanse liberale filosoof John Rawls.
Immigratie, globalisering en liberale context versnellen het proces van pluralisering van de openbare ruimte. Zo meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) dat van 2012 tot 2017 de immigratie vanuit India naar Nederland meer dan verdubbeld is tot ruim 8.600 immigranten per jaar. Het gaat meestal om kennisimmigranten die niet alleen hun vaardigheden maar ook hun religieuze normativiteit met zich meebrengen. De realiteit van toenemende immigratie uit verschillende landen en globalisering maakt een benadering nodig die zowel een westers als een niet-westers perspectief in ogenschouw neemt.
Daarom onderzoekt Jose de mogelijke rol van religie in de publieke sfeer door de perspectieven van John Rawls en Mahatma Gandhi tegenover elkaar te zetten. Zowel Rawls als Gandhi zien voor religie in de publieke sfeer een rol weggelegd die wezenlijk verschilt van de rol die in de secularisatietheorie aan religie wordt toebedeeld.
Bezwaren tegen inperking van godsdienstuiting
Jose distilleert drie bezwaren vanuit het perspectief van religieuze gelovigen tegen de inperking die Rawls' publieke redenering hen oplegt: het bezwaar van integriteit, van billijkheid en van verdeeldheid. Het bezwaar van integriteit betreft de last die de publieke rede aan gelovigen oplegt door hen te vragen hun fundamentele religieuze overtuigingen opzij te schuiven terwijl ze deelnemen aan publieke politieke uitingen. Het bezwaar van de eerlijkheid betreft de ongelijke verdeling van de lasten over de gelovige in vergelijking met de seculiere burger. En het bezwaar op grond van de verdeeldheid gaat over de beperkingen die de publieke rede aan godsdienst oplegt en of deze noodzakelijk zijn om de stabiliteit in de samenleving te waarborgen.
De drie bezwaren zijn punten van zorg die zowel Rawls als Gandhi delen. Ze bieden dus een gemeenschappelijk perspectief en, belangrijker nog, een kader om zowel met Rawls als Gandhi aan te zetten tot een kritische analyse en evaluatie van hun uiteenlopende benaderingen van de rol van religie in de publieke sfeer.
Jeff Shawn Jose zal zijn doctoraat verdedigen op 23 februari om 16.30 uur in de aula. De plechtigheid is te volgen via een livestream. Titel van het proefschrift: 'Religion and Radical Pluralism: A Critical Analysis of Rawls's Public Reason and Gandhi's Stance'. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met persvoorlichters@tilburguniversity.edu of tel. 013 4664000.