Fake news herkennen in cursus CoMMiTTed
‘Fake news is van alle tijden, maar heeft een hoge vlucht gekregen door de corona-pandemie. Het is daarom een belangrijk onderwerp van onderzoek. Vandaar dat we van de Europese Unie een subsidie kregen om het fenomeen te onderzoeken’, zegt Jan Jaap de Ruiter, samen met Max Spotti behorend bij een team van Tilburgse wetenschappers en studenten, naast Spaanse, Portugese en Duitse collega’s die twee jaar aan het project over fake news werkten. Het is net afgerond. Doel was om de resultaten in een lesmodule te gieten en studenten handvatten te geven hoe fake news te herkennen.
‘Aan de hand van historische voorbeelden laten we verschillende soorten fake news zien, zodat de mechanisme erachter duidelijk en herkenbaar worden. Zo was er de grote aardbeving en tsunami van 1755 op Allerheiligendag 1 november in Lisabon. Terwijl mensen in de kerk zaten begon de aarde te schudden, braken er branden uit en overspoelde de zee de kusten. Het werd geïnterpreteerd als de straf van God voor de menselijke zonden. Dat had weer zijn weerslag op de mensen die niet geloofden, zij konden uiteindelijk de schuld krijgen. Dergelijke gevolgen van fake news zag je later bij de joden in Europa en ook recentelijk bij de corona pandemie: Chinezen werden verantwoordelijk gehouden, en ook migranten die het virus zouden verspreiden.’
Meer besef dan vroeger over fake news
Een van de moeilijkheden om fake news te herkennen is dat er vaak een halve waarheid in schuilt. ‘Juist omdat het geloofwaardig kan klinken, vormt fake news een groot risico op ontwrichting van de samenleving. Problemen ontstaan als mensen hun visie op de werkelijkheid willen opdringen aan anderen. En het gevaar nu vergeleken met vroeger zit hem in de snelheid waarin dit soort nieuws verspreid wordt en de technieken die methoden versimpelen om feit en fictie niet goed meer te kunnen onderscheiden. ’
Door de lesmodule analyseren studenten voorbeelden van fake news en proberen die te herleiden tot de bron. De stof behandelt soorten fake news, de agenten (verspreiders) en de gebruikers. ‘Het goede nieuws is in ieder geval dat jongeren van nu meer besef hebben van het fenomeen dan vroeger en het daardoor sneller kunnen doorzien.’
Meer informatie
Het project is getiteld: CoMMiTTed – Covid, Migrants and Minorities in Teacher Education: A Fake News Observatory to promote Critical Thinking and Digital Literacy in times of Crisis. Aan het project werkten ook mee, studenten: Jaimy Pijpers, Larissa Souza en Bendeguz Ken Bonecz, Nataliia Vdovychenco, Carmen Lupu en Husnain Ali Abid. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met persvoorlichters@tilburguniversity.edu.