Auteursrechten Informatiepunt voor studenten
Het doel van dit Auteursrechten Informatiepunt is het vergroten van het auteursrechten bewustzijn. De boodschap is: ken je rechten en ken de regels!
Wat is auteursrecht?
Auteursrecht is een door de wet aan de maker verleende waarborg. Het geeft de auteur de rechten over het door hem of haar gemaakte werk. Het auteursrecht is een zogenoemd 'uitsluitend' of 'exclusief' recht. Als maker beslis je zelf wat er met je werk gebeurt en je hebt het uitsluitende, exclusieve recht om je werk te exploiteren.
De wetgever omschrijft het auteursrecht in artikel 1 van de Auteurswet als volgt:
'Het uitsluitend recht van een maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst of van dienst rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken of te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen bij de wet gesteld'
De kerngedachte van het auteursrecht is dat je persoonlijkheidsrechten en exploitatierechten worden gerespecteerd.
Bronvermelding
Bij al het gebruik van teksten, beeld-, geluid- en videomateriaal moet je rekening houden met auteursrecht: alles wat niet van jou of door jou gemaakt is, is van een ander!
Verzamelen en verwerken van literatuur is een regelmatige bezigheid tijdens je studie. Zorg ervoor dat je op verantwoorde wijze omgaat met bronnen die door anderen zijn gemaakt. Het materiaal van anderen is in de meeste gevallen auteursrechtelijk beschermd.
Schrijf je een scriptie of doe je ander onderzoek? Dan heb je te maken met citeren en bronvermelding. Scripties worden gecontroleerd op plagiaat.
Tilburg University RefCite is een website over refereren, plagiaat en auteursrecht, ontwikkeld door de universiteitsbibliotheek van Tilburg University. De site geeft uitleg over de verschillende verschijningsvormen van plagiaat en over de maatregelen die je kunt nemen om te voorkomen dat je ongewild plagiaat pleegt. De site bestaat uit vijf delen plus een zelftest.
Auteursrecht van studenten op scripties
Het auteursrecht op scripties of andere afstudeerproducten, die beogen de kennis en vaardigheden van de student te toetsen, berust in principe bij de student. Auteursrecht op een afstudeerwerk van een student wordt pas ter discussie gesteld als er bepaalde belangen gaan spelen.
Loop je stage of doe je een onderzoek bij een organisatie? Vanwege de verschillende belangen die kunnen spelen bij zowel de student als opdrachtgever is het aan te raden om duidelijke afspraken te maken over mogelijkheden en beperkingen t.a.v. het publiceren, verspreiden en hergebruiken van het afstudeerproduct. Liggen die afspraken er niet? Dan blijft de student de auteursrechthebbende.
Je mag dus zelf bepalen of en hoe jouw materiaal verspreid en/of gecommercialiseerd wordt. Houd er wel rekening mee dat je een eigen verantwoordelijkheid hebt voor de instandhouding van de wetenschappelijke integriteit.
Foto's
Gebruik van foto's
Onderstaande tekst is een korte samenvatting van de informatie over auteursrecht op foto’s op het internet op de website Ius Mentis.
Auteursrecht
Vrijwel alle foto’s en plaatjes die op Internet beschikbaar zijn, zijn auteursrechtelijk beschermd en mogen niet zonder toestemming van de maker gebruikt worden. Ze mogen dus niet gekopieerd en verspreid worden en mogen ook niet op een website geplaatst worden. Een uitzondering zijn de foto’s die je in gratis fotobestanden vindt en foto’s die een Creative Commons-licentie hebben.
Citeren
Hergebruik van een foto of ander beeld als versiering is niet toegestaan. Het overnemen van (een deel van) een afbeelding, foto of tekening is slechts toegestaan om dat beeld aan te kondigen, te bekritiseren of te bespreken. Op grond van het citaatrecht mag een relevant deel van een werk van iemand anders worden overgenomen. Ook het maken van een screenshot kan onder het beeldcitaatrecht vallen. Maar altijd geldt de eis dat het hergebruik te rechtvaardigen moet zijn door het doel en daarnaast is een bronvermelding verplicht.
Portretrecht
Voor het gebruik van een portret geldt het portretrecht. Als iemand herkenbaar op de foto staat, is de foto een portret. In het Nederlands recht zijn er twee soorten portretten: in opdracht en niet in opdracht. Een portret in opdracht mag alleen worden gepubliceerd met toestemming van alle geportretteerden. Een portret dat niet in opdracht is gemaakt, mag zonder toestemming worden gepubliceerd. Je moet wel rekening houden met de belangen van de gefotografeerde persoon.
Bestanden met gratis foto's
Er zijn vele websites of bestanden die (deels) gratis foto’s bieden. Hieronder een kleine selectie. Voor sommige bestanden dien je een gratis account aan te maken als je foto’s wilt downloaden. Lees altijd de voorwaarden op de betreffende site. Meer informatie over het zoeken naar foto’s en het gebruik van foto’s voor je website, blog of presentatie, vind je op de blogpost Foto’s zoeken en hergebruiken van Raymond Snijders.
Als je gratis foto’s vindt, zullen deze meestal een Creative Commons (CC) licentie hebben. Foto’s met zo’n licentie kun je gratis gebruiken, maar aan het gebruik zijn een aantal voorwaarden verbonden. Het vermelden van de naam van de maker is bijna altijd voldoende maar nog beter is te linken naar de persoonlijke pagina van de maker, indien aanwezig.
Websites met gratis foto's
Britannica ImageQuest is een bestand waarop Tilburg University een licentie heeft. Het bevat meer dan 3 miljoen afbeeldingen uit vele grote collecties, waaronder Getty Images en National Geographic Society. Studenten en medewerkers van deze universiteit kunnen alle foto’s en afbeeldingen vrij gebruiken voor niet-commerciële onderwijsdoeleinden. Maar let op: voorwaarde voor gebruik is dat je van elke afbeelding de bron vermeldt en dat je op de juiste manier citeert. ImageQuest geeft hiertoe bij elke afbeelding de juiste informatie en biedt vier citatiestijlen: APA, MLA, Harvard en Chicago.
De foto’s zijn te gebruiken in onderwijs- en onderzoekspublicaties, nieuwsbrieven, werkstukken, presentaties, digitale leeromgevingen en op websites van studenten, docenten en onderzoekers. Ook kunnen de foto’s gebruikt worden voor de Tilburg University website, in flyers en voor PR en marketingdoeleinden. Britannica ImageQuest vind je via de Bestandenlijst A tot Z van de bibliotheek.
Flickr is een website voor het delen van foto’s. Het eerste resultaat van een zoekactie kun je beperken tot bijvoorbeeld alleen foto’s met een CC-licentie. Je kunt ook meteen naar de advanced search gaan.
Wikipedia biedt materiaal dat in de meeste gevallen vrij herbruikbaar is. Dat geldt ook voor de foto’s. Bijna alle foto’s op Wikipedia hebben een CC-licentie maar er zijn ook foto’s die volledig voor het publieke domein zijn vrij gegeven. De informatie over de foto vind je door op de foto te klikken.
Wikimedia Commons bevat miljoenen foto’s, afbeeldingen, geluidsbestanden en video’s. Deze hebben allemaal een CC-licentie, zijn allemaal vrij te gebruiken maar je dient wel de regels voor citeren of gebruik in acht te nemen.
Foto’s van Morguefile zijn vrij te gebruiken, naamsvermelding is in de regel voldoende. Voor het gebruik van foto’s op bijvoorbeeld websites wordt aanbevolen om contact met de maker op te nemen. Let op: deze site biedt ook links naar websites waarbij wel betaald moet worden voor gebruik van foto’s!
Unsplash biedt zeer goede foto’s die gratis gebruikt kunnen worden voor commerciële en niet-commerciële doeleinden. De Unsplash-licentie geeft je het recht om foto’s te downloaden, te kopiëren, te wijzigen en te verspreiden zonder toestemming te vragen. Naamsvermelding wordt echter wel gewaardeerd. De licentie geeft niet het recht om de foto’s te verzamelen voor soortgelijke en concurrerende fotosites.
Pexels is een gratis stockfoto en video website en lijkt veel op Unsplash. Gevonden materiaal kan gratis gedownload en gebruikt worden. Pexels is er ook met een Nederlandstalige interface. Het geven van credits aan de makers is niet verplicht, maar wordt zeer gewaardeerd! Kijk voor meer informatie over de voorwaarden van gebruik onder New to Pexels.