Najaarsconferentie 2017
Amersfoort, 9-10 oktober 2017
In 2017 organiseerde Cred-Art zijn 28e najaarsconferentie met als thema: hedendaagse christologie. Het congres vond plaats in De Glind, nabij Amersfoort, en er waren ruim twintig deelnemers.
De hoofdspreker was Heinrich Assel, hoogleraar Systematische Theologie in Greifswald. Hij is bezig met de afronding van een omvangrijke monografie over de christologie die naar verwachting in 2018 zal verschijnen. De drie hoofddelen van het boek zijn: (1) inhoudelijk begin vanuit de verzoeningsleer – of beter ‘verzoenerleer’ – toegespitst op de kruistheologie. Vandaaruit herformuleert Assel de verlossingsleer met nadruk op de liturgisch-sacramentele aanwezigheid van Christus in de Geest.
Vervlgens (2) ontwikkelt Assel in discussie met de Bijbelwetenschappen een ‘christologie van de herinnerde aardse Jezus’. Hij noemt dit ‘Textwirkungs-Christologie’, waarin de identiteit van de aardse Jezus wordt geduid aan de hand van de semiotiek en verhaalstructuur van verschillende grotere teksteenheden in het NT. Assel contrasteert dit met de geest-christologische en messiaanse benaderingen van Schoonenberg en Moltmann.
Ten slotte ontwikkelt Assel (3) een interpretatie van de incarnatieleer als samenvatting van heel de christologie. Zijn hoofdlezing op het congres focuste op dit derde onderdeel. Vanuit Levinas’ problematisering van de klassieke christelijke belijdenis ‘deze mens is de zoon van God’, formuleerde Assel de kernvraag van zijn incarnatieleer als volgt: is er een bemiddeling mogelijk tussen de particuliere, klassieke, dogmatische en ontologische geloofsbelijdenis ‘deze mens is de zoon van God’ en universele, hedendaagse, ethische duidingen van de incarnatie?
Volgens Assel moet een bevestigend antwoord op deze vraag zich concentreren op de verhouding tussen kenosis enerzijds en verzoening en plaatsvervanging anderzijds. De lezing gaf een goed beeld van de monologue intérieur van de theoloog Assel. Anderzijds zorgden het work-in-progress karakter van de lezing en het typisch Levinasiaans Vorverständnis ervoor dat de lezing enigszins hermetisch was. Dat maakte het niet makkelijk voor de twee PhD-studenten Anton ten Klooster (TiU) en Cees-Jan Smits (TUA), die elk een coreferaat verzorgden. Maar zij kweten zich uitstekend van hun taak.
Op maandagavond gaf de godsdienstpsycholoog Sytze Ypma als niet-dogmaticus een lezing onder de titel: ‘Christusruimte. Een iconische blik op een goddelijke realiteit.’ Hij pleitte ervoor om vanuit de praxis pietatis van de icoon – met name de Christusicoon – een ‘christologische ruimte’ te openen, binnen te gaan en te verstaan.
Op dinsdagmorgen sprak Wim Weren, emeritus hoogleraar Nieuwe Testament van de Theologische Faculteit Tilburg over de hermeneutiek van Joseph Ratzinger in diens trilogie over Jezus van Nazaret. Weren gaf een heel genuanceerd overzicht van de sterke en de zwakke kanten van Ratzingers benadering van Jezus.
Op Cred-Art conferenties worden ook altijd klassieke teksten gelezen. Dit jaar waren dat teksten uit: Luthers Sermon von Ablass und Gnade uit 1518, onder leiding van Sabine Hiebsch (TUK); Klaas Schilder, Christus and Cultuur, in het Engels, onder leiding van Marinus de Jong (TUK); sermo 62 van de vijfde eeuwse kerkvader Petrus Chrysologos, onder leiding van Liuwe Westra.
Harm Goris (TiU)