Kwetsbare oudere met gebroken heup: opereren of niet?
Een gebroken heup is een van de belangrijkste oorzaken van ziekenhuisopnames bij ouderen en gaat gepaard met verlies van zelfstandigheid en vermindering van kwaliteit van leven. Ook is er een grote taak voor mantelzorgers en gaan er grote zorgkosten mee gepaard. Het merendeel van de patiënten wordt geopereerd ter pijnstilling en verbetering van mobiliteit. Maar bij meer kwetsbare patiënten - mede door de stijgende levensverwachting een groeiende groep - leidt een operatie niet altijd tot de gewenste uitkomst, als gevolg van complicaties en vroege sterfte. Door de kwetsbaarheid van de patiënt vooraf in kaart te brengen kan een betere prognose gemaakt worden voor de uitkomst van een operatie en kan zorg beter worden gepland.
Dat stelt Marc van de Ree in zijn promotieonderzoek aan Tilburg University. Hij onderzocht als arts-onderzoeker binnen het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis (ETZ) wat een heupfractuur betekent voor de kwaliteit van leven van de patiënt, wat de maatschappelijke impact is en wat nodig is voor betere medische besluitvorming. Zijn proefschrift geeft ondersteuning aan zorgverleners, om het gesprek met kwetsbare patiënten en naasten aan te gaan om te komen tot de juiste behandeling en daarnaast aandacht te hebben voor de kwaliteit van leven en psychische klachten. Het onderzoek laat zien dat ruim de helft van de patiënten met een heupfractuur als kwetsbaar kan worden beschouwd. Ruim 30% heeft een jaar na de operatie nog psychische klachten zoals angst en depressie.
Marc van de Ree: “Een operatie is in de meeste gevallen het standaardbeleid bij een heupfractuur. Dit is meestal de juist beslissing, maar er zijn patiënten voor wie dit een brug te ver is. De inschatting hiervoor kan worden gedaan met de door ons ontwikkelde meetmethode voor kwetsbaarheid. Tevens is vroege herkenning van de mate van kwetsbaarheid, met een kwetsbaarheidstest, belangrijk voor het inschatten van de prognose en voor het plannen van de juiste zorg. Daarbij zou ook in een eerder stadium binnen deze zeer kwetsbare groep aandacht moeten zijn voor de behandelwens en de haalbaarheid van een operatie.”
In Nederland is inmiddels in sommige gevallen het niet meer opereren van kwetsbare ouderen met een heupfractuur meer en meer bespreekbaar. Vroegtijdig de behandelwensen rondom het levenseinde bespreken, wanneer de patiënt nog in staat is zelf beslissingen te nemen, helpt om in een later stadium betere behandelbeslissingen te nemen. Daarnaast zou bij kwetsbare patiënten het overleg tussen de eerste en tweedelijnszorg moeten worden geïntensiveerd. Met betrekking tot kwetsbare verpleeghuispatiënten zal de landelijke Frail-Hip studie - een samenwerking tussen geriaters, specialisten ouderengeneeskunde en orthopedisch- en traumachirurgen - antwoord moeten geven op de vraag wat het verschil is tussen een operatieve of conservatieve behandeling met betrekking tot kwaliteit van leven, klinische uitkomsten, zoals de mate van pijn, en de kwaliteit van het stervensproces.
Noot voor de pers
Marc van de Ree (Hendrik-Ido-Ambacht, 1988) verdedigt op 14 juli, 16.00 uur aan Tilburg University zijn dissertatie getiteld Outcome after hip fracture in older patients; medical decision-making, quality of life and societal impact. De promotie is te volgen via Livestream.
Promotor: prof. dr. Anne Roukema (Dept. Medical and Clinical Psychology, Tilburg School of Social and Behavioral Sciences). Co-promotoren: dr. Mariska de Jongh (Epidemioloog Elisabeth Tweesteden Ziekenhuis, Trauma Topzorg) en dr. Taco Gosens (orthopedisch chirurg ETZ). Meer informatie: m.vanderee@etz.nl.