CoronaMelder: minder gebruikt door jongvolwassenen, intentie tot opvolging adviezen in melding is hoog
De CoronaMelder app wordt landelijk gebruikt in de strijd tegen het coronavirus. In opdracht van het Ministerie van VWS en onder leiding van dr. ir. Nynke van der Laan wordt gedragsonderzoek uitgevoerd in het LISS panel (voor vragenlijstonderzoek) om het gebruik van de app en de (intentie tot) opvolging van de in de app gegeven adviezen te onderzoeken en te verklaren. Opvallend is dat jongvolwassenen de app minder vaak gebruiken en dat de intentie om de adviezen gegeven in de melding van de app op te volgen hoog zijn. Men denkt (onterecht) dat de CoronaMelder locatie- en persoonsgevens bijhoudt en men is van mening dat een groot algemeen appgebruik vereist is voor een bijdrage aan de bestrijding van het coronavirus.
Ook betrokken vanuit Tilburg University zijn Jan de Wit, PDEng, en Nadine van der Waal, MSc.
Het onderzoek omvat een viertal metingen binnen deze representatieve groep, die langer wordt gevolgd om te zien hoe deze groep zich over langere tijd gedraagt. De resultaten van de eerste meting, 19 oktober tot en met 1 november, 1,5 week na de landelijke lancering op 10 oktober, zijn thans gerapporteerd aan het Ministerie van VWS.
Gebruik en bekendheid: verschillen naar leeftijd en opleidingsniveau en risicoperceptie
Een grote meerderheid, bijna 9 op de 10 mensen (88,7%), is bekend met de CoronaMelder en 27,2% gaf aan de CoronaMelder op dit moment te gebruiken. Van de respondenten die de CoronaMelder nog niet gebruiken, gaf 18% aan van plan te zijn om de app te gaan gebruiken in de komende twee maanden, 24,5% staat hier neutraal in, en bijna 6 op de 10 (57,5%) gaf aan niet van plan te zijn de CoronaMelder te gaan gebruiken.
Een nadere analyse van de gebruikers van de Coronamelder laat zien dat bepaalde groepen ondervertegenwoordigd zijn. Leeftijd en opleidingsniveau hangen samen met gebruik: zo was het percentage gebruikers het laagst bij jongvolwassenen (17 tot 24 jaar; 20,2% gebruikers), en dit was ook significant lager dan in de leeftijdsgroep van 55-64 jaar, de groep die de CoronaMelder het vaakst gebruikt (32,4% gebruikers). Opvallend is daarnaast dat hoger opgeleiden (hbo, wo; 31,4 en 36,9% gebruikers) vaker de CoronaMelder gebruiken dan lager opgeleiden (alleen basisonderwijs, vmbo; 13,6 en 23,4% gebruikers).
De gebruikers van de CoronaMelder verschilden ook op andere vlakken van de niet gebruikers, zo schatten gebruikers hun risico op een besmetting met het coronavirus hoger in, vinden ze het erger om besmet te raken, en vinden zij het erger om anderen te besmetten, dan mensen die de CoronaMelder niet gebruiken. Ook hebben gebruikers over het algemeen meer vertrouwen in de overheidsaanpak tegen het coronavirus en hebben ze de intentie om zich meer te houden aan de andere maatregelen.
Sociale invloeden: gebruik van de app is ‘onzichtbaar’
Respondenten maken een redelijk correcte inschatting (een kleine overschatting) van het aandeel van de Nederlandse bevolking dat de CoronaMelder gebruikt: de meeste respondenten (37,6%) dachten dat tussen de 26 en 50% van de bevolking de CoronaMelder gebruikt, gevolgd door de categorie van 11 tot 25% (32,1%). Interessant genoeg zijn daarnaast relatief weinig mensen het eens met de stelling dat veel mensen in hun directe omgeving de CoronaMelder gebruiken (15,4%). Op deze stelling heeft bijna de helft (44,7%) ‘neutraal’ geantwoord, wat verklaard zou kunnen worden door het feit dat men het niet van anderen weet.
Van der Laan: “Het gebruik van de CoronaMelder is relatief onzichtbaar vergeleken met bijvoorbeeld het gebruik van mondkapjes, wat ervoor zorgt dat men alleen van het gebruik van anderen te weten komt door erover te praten. Dit leidt ertoe dat mensen zich denken te bevinden in een sociale omgeving waarin niet veel anderen de CoronaMelder gebruiken, terwijl dit niet de realiteit hoeft te zijn.”
Verwachte bijdrage aan bestrijding van het coronavirus
Over het algemeen staan mensen gematigd positief tegenover de verwachte bijdrage van de CoronaMelder aan de bestrijding van het coronavirus. Ongeveer de helft van de respondenten is van mening is dat de CoronaMelder effectief bijdraagt aan de bestrijding van het coronavirus (53,4%) en het beschermen van kwetsbare mensen (48,8%). Deze percentages liggen aanzienlijk hoger bij gebruikers (92,3% en 77,8%), in vergelijking tot niet gebruikers (38,6% en 37,9%). Wel denkt men over het algemeen dat een (zeer) algemeen gebruik nodig is om bij te dragen aan het tegengaan van de verspreiding van het coronavirus. De meesten (28,2%) gaven aan dat 76 tot 90% van de Nederlandse bevolking de CoronaMelder moet gebruiken om effectief te zijn. In totaal dachten 65,1% van de respondenten dat meer dan 50% van de Nederlandse bevolking de CoronaMelder app moet gebruiken om effectief te zijn. Gevoelens van schijnveiligheid en risicocompenserend gedrag lijken geen belangrijke rol te spelen. De overgrote meerderheid (93,9%) gelooft niet dat de andere maatregelen niet meer in acht hoeven worden genomen wanneer men CoronaMelder geïnstalleerd heeft.
Uitgangspunten CoronaMelder: Privacy by design en vrijwillig gebruik
Een van de uitgangspunten bij de ontwikkeling van de CoronaMelder was het privacy by design principe. Dat betekent dat er zo weinig mogelijk persoonlijke gegevens worden verzameld en gebruikt. Het huidig onderzoek laat zien dat meer dan de helft van de huidige gebruikers denkt dat de CoronaMelder de locatie van de gebruiker bijhoudt (57,6%), terwijl zelfs 7 op de 10 van de niet gebruikers (71,6%) dit denkt. Een soortgelijk patroon is te zien wanneer het gaat om het bijhouden van de naam of persoonsgegevens van de gebruiker, waarbij 3 op de 10 (29,8%) huidige gebruikers (onterecht) denkt dat dit het geval is, en ook meer dan de helft (54,5%) van de niet gebruikers.
Een ander uitgangspunt bij de ontwikkeling van de CoronaMelder was dat gebruik volledig vrijwillig moet zijn. Niemand mag je verplichten om de app te gebruiken. Een opvallende bevinding was dat bijna 2/3 van de gebruikers (62,7%) aangaf het eens te zijn met de stelling zich verplicht te voelen de CoronaMelder te gebruiken. Van de mensen die de CoronaMelder niet gebruiken voelt slechts 12,2% zich verplicht om hem te gebruiken. Een mogelijke verklaring is dat men het gebruiken van de CoronaMelder voelt als een maatschappelijke verplichting.
Opvolging adviezen in de melding
Het doel van de CoronaMelder is dat mensen eerder weten of ze mogelijk besmet zijn en daardoor eerder in quarantaine gaan en zich laten testen. In (hypothetisch) geval van klachten geeft 90,7 % van de huidige gebruikers aan dat ze na een melding in de app zouden gaan bellen voor een coronatest, 93,2% geeft aan thuis te blijven zolang als geadviseerd, 94,7% geeft aan geen bezoek te ontvangen na een melding. Of men zich in de praktijk daadwerkelijk hier aan houdt, is nog een vraag. Een substantieel percentage ziet namelijk nadelen in het opvolgen van de adviezen: zo vindt iets minder dan een derde van dit panel (30,9%) het een nadeel om thuis te blijven na een notificatie en een kwart (25,8%) ervaart het als een nadeel dat men geen bezoek mag ontvangen na een notificatie. Een overgroot deel (97,5%) van de huidige gebruikers van de CoronaMelder gaf aan de GGD sleutel door te gaan geven indien men positief getest wordt op het coronavirus. Voor de effectiviteit van de CoronaMelder is het wel van belang dat deze intentie omgezet wordt in daadwerkelijk gedrag.
In navolging op de transparantie tijdens de ontwikkeling van de CoronaMelder app zijn ook alle berekeningen onderliggend aan het evaluatierapport gebaseerd op de data uit bovenstaand onderzoek in te zien op de publieke github account van het Tilburgse onderzoeksteam.
Contact
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met dr. ir. Nynke van der Laan; l.n.vdlaan@tilburguniversity.edu
Het 'New Common'
De coronacrisis zet grote maatschappelijke uitdagingen op scherp. Tilburg University deelt kennis en inzichten om onze samenleving opnieuw vorm te geven. Over dit ‘nieuw samen’ gaan we graag in gesprek.