Klimaatdiscours vertoont religieuze trekken: eerste resultaten NWO-onderzoek naar religie en klimaatverandering

Wie het klimaatdebat in Nederland en daarbuiten een beetje in de gaten houdt, gaat het gebruik van religieuze vocabularia al snel opvallen. Vier onderzoekers aan de Tilburg School of Catholic Theology doen drie jaar onderzoek naar vocabularia op sociale media. 

De rol van religieus taalgebruik op digitale platforms in het debat over klimaatverandering

Dr. Ömer F. Gürlesin stelt in ‘Geloven in tijden van stijgende zeeën: Big Data Onderzoek naar Religieus Taalgebruik op Twitter/X’, de rol van religieus taalgebruik op digitale platforms in het debat over klimaatverandering centraal. Hij richt zich op de analyse van sociale media-accounts van milieuorganisaties en de berichten van individuele gebruikers. Gürlesin besteedt daarbij met name aandacht aan de impact van religieuze vocabulaire op hoe het publiek klimaatverandering ziet en benadert, en verkent op die manier de raakvlakken tussen geloof, wetenschap en klimaatactivisme. Door gebruik te maken van geavanceerde datamining technieken en van zijn expertise in de sociologie van religie, biedt Gürlesin zo een nieuw perspectief op de dynamische interactie tussen religie en klimaatdiscours.

Het klimaatdiscours

In haar presentatie ‘Van schepping tot eindtijd’ gaat prof. dr. Caroline Vander Stichele dieper in op de aard en functie van religieuze taal en beelden binnen het discours van Nederlandse klimaatactivisten op sociale media. Zij laat zien hoe het klimaatdiscours meer in het algemeen wordt gevoerd en welke keuzes daarin gemaakt kunnen worden. Vander Stichele is hoogleraar ‘Impact of the Bible in Western Culture’ aan de TST en programmaleider van het project. Voor dit project gaat haar belangstelling met name uit naar het retorisch gebruik van religieuze teksten, beelden en scenario’s in de context van het klimaatdiscours bij zowel seculiere als religieuze groepen die actief zijn op sociale media.

De religieuze en spirituele dimensies van het populaire klimaatdebat

Dr. Frank Bosman focust in zijn bijdrage ‘Ik geloof ’t niet’ op de manier waarop klimaatsceptici gebruik maken van religieuze termen en beelden om hun klimaatactivistische tegenstanders te diskwalificeren. Seculiere critici associëren religie met negatieve associaties als irrationaliteit, primitief, antiwetenschappelijk en bijgeloof. Opvallend is dat ook christelijke klimaatsceptici zich van dit register bedienen, maar dan om aan te geven dat klimaatactivisme een ‘valse religie’ is, die verworpen moet worden. Hij is geïnteresseerd in de religieuze en spirituele dimensies van het populaire klimaatdebat in Nederland en daarbuiten, met name als het gaat om de intersectie tussen spiritualiteit, samenzwering en ecologie.

Omgaan met ecologische rouw

Dr. Deborah de Koning richt zich in haar presentatie ‘Omgaan met ecologische rouw’ op online en offline praktijken van betekenisgeving die in de Nederlandse samenleving ontstaan in confrontatie met de gevolgen van de klimaatcrisis. Ecologische rouwrituelen maken een belangrijk deel uit van dergelijke praktijken. Daarbij komt ze diverse thema’s op het spoor die eigen zijn aan klimaatzingeving zoals verbinding (tussen soorten en generaties) en een sterke nadruk op het lijden van (moeder) aarde. In het kader van dit onderzoek richt ze zich vooral op betekenis-gevende praktijken in reactie op de klimaatcrisis. Door te kijken naar de praktijken van mensen worden nieuwe vormen van post-seculiere sacraliteit binnen het klimaatdiscours zichtbaar.

Het symposium wordt afgerond met een panelgesprek waarin deelnemers uit de wetenschap (Lisa Doeland), media (Stijn Fens), kerk (Mgr. Gerard De Korte) en politiek (Marianne Thieme) hun perspectief op het onderwerp geven en met elkaar in gesprek gaan.

Meer informatie

Voor het programma en registratie zie verder: Symposium | religionclimate