Hoe beïnvloedt het new common onze samenleving, nu en later?

Het thema generaties komt aan bod. De volgende personen schuiven aan:

• Loes Keijsers - Associate professor ontwikkelingspsychologie
• Robin Pierce - Associate professor databescherming en privacy
• William Harris Duke - Student Tilburg University
• Lian Smits - Bestuurder STERK HUIS

Vraag wat jongeren nodig hebben

Door de huidige ontwikkelingen zijn de scheidslijnen tussen bevolkingsgroepen zichtbaarder gemaakt. Loes Keijsers en Robin Pierce richten zich in het boek specifiek op de adolescenten en hoe we in hun ontwikkelingsbehoeften kunnen voorzien.
Loes Keijsers: “Die belangrijke levensfase is het fundament van het leven, waar ook volwassenen van afhankelijk zijn. Jongeren hebben ruimte van hun ouders nodig, goed onderwijs met betrokken docenten. En jeugdigen kunnen niet zonder vrienden en goede sociale contacten. Mijn pleidooi is om de adolescenten expliciet te leren omgaan met stress en ze te leren hoe ze zichzelf kunnen blijven ontwikkelen, ook nu. En om ze die middelen te bieden, is het noodzakelijk dat we hen zelf vragen wat ze nodig hebben.”

Iedereen is kwetsbaar

Robin Pierce legt de link met kwetsbare doelgroepen. “Iedereen is kwetsbaar, niet alleen de kwetsbaren, dus de ouderen of de gehandicapten. Kwetsbaarheid gaat niet alleen om het ziek worden van het virus. Het gaat ook over de gevolgen van het virus. Denk aan depressie, aan angst voor het verliezen van je baan en noem maar op. Wij moeten ons afvragen: wat kunnen we doen om het in de huidige en toekomstige situatie voor iedereen makkelijker te maken?”

Ontwikkelingsgerichte lockdown

Lian Smits van Sterk Huis ziet het aantal aanmeldingen van mensen die steun nodig hebben weer toenemen. “Wij als Sterk Huis zijn niet dicht geweest, de kwetsbaarheid van de doelgroepen liet en laat dat niet toe. Vanaf de eerste dag hebben wij die verantwoordelijkheid genomen, binnen de mogelijkheden die er waren. In de huidige omstandigheden wordt de kwetsbaarheid van mensen veel duidelijker, bijvoorbeeld in situaties waar thuisonderwijs niet lukt. Als je minder kansen hebt, dan wordt dat nu zichtbaarder. Daar moeten we echt iets aan doen. Als mens leer en ontwikkel je door omgang met andere mensen. Het gebrek hieraan mogen we niet uit het oog verliezen. Het is noodzakelijk dat we gaan kijken naar een ontwikkelingsgerichte lockdown.”

Vrije wil ontnomen

William Harris Duke mist als student met Amerikaanse roots veel belangrijke momenten, omdat hij niet mag reizen of het risico niet wil nemen. “Ik kan nu mijn familieleden niet zien, kan niet naar een bruiloft of begrafenis in het buitenland. Mijn vrije wil is me ontnomen. De onzekerheid dat we de toekomst niet kennen, vind ik heel lastig.” Als lid van studentenraad SAM ziet hij dat de toestroom van internationale studenten naar Tilburg stukken minder is en dat buitenlandse studenten van veel dichterbij komen dan normaal het geval is. “De beperkende maatregelen remmen ons in de sociale contacten die we echt nodig hebben. Jongeren zoeken naar andere manieren om elkaar toch te ontmoeten. Daarover moeten we het blijven hebben, die behoefte om elkaar offline te ontmoeten, is er toch. Positieve effecten zijn dat je online makkelijk college kan volgen elders ter wereld, dus op dat vlak is de wereld juist kleiner. Maar digitaal college volgen kan niet op tegen een semester leven in een andere cultuur. Dat is toch essentieel anders.”

Het thema gezondheid komt aan bod. De volgende personen schuiven aan:

• Petri Embregts - Bijzonder hoogleraar m.b.t. leven met een verstandelijke beperking
• Katrien Luijkx - Hoogleraar ouderenzorg
• Bart Berden - Voorzitter Raad van Bestuur ElizabethTweeSteden Ziekenhuis
• Benjamin Langman - Sportfysiotherapeut, Directie Sport Medisch Centrum

Doelgroep die zichtbaar moet blijven

Petri Embregts schetst de situatie voor mensen met een verstandelijke beperking: de impact is gigantisch. Wekenlang hebben we mensen, ouders en verzorgenden geïnterviewd over COVID-19 en hun ervaringen in de huidige tijd. Er was veel saamhorigheid, maar de sociale relaties van verstandelijk gehandicapten staan nog altijd erg onder druk. Er is angst voor de pandemie, angst om besmet te raken en angst over dingen die deze mensen niet kunnen begrijpen. Ouders hebben hun kinderen vanuit de 24-uurs zorg naar huis gehaald uit angst en liefde. We zien dat er behoefte is om met elkaar een eerlijk gesprek te voeren over onderwerpen als verantwoordelijkheid en het ontwikkelen van e-health-oplossingen. Ik vind het belangrijk dat de groep mensen met een verstandelijke beperking zichtbaar blijft. Dat mensen blijven zien hoe groot de impact op hun leven is, zodat er ook onder de jeugd saamhorigheid ontstaat en iedereen snapt waarom we doen wat we doen.”

Autonomie van ouderen afgepakt

Katrien Luijkx schetst de situatie van ouderen. “Ouderen in het verpleeghuis hadden geen keuzes meer. Door de maatregelen mochten zij niet meer autonoom functioneren. Dat is schrijnend, zeker omdat er geen keuzevrijheid meer was. Het is belangrijk dat we nu weer naar hen gaan luisteren en met ze praten. We mogen niet over hen beslissen zonder hen te raadplegen.”   

De groep versus het individu

Benjamin Langman zocht als fysiotherapeut al snel naar alternatieven toen hij alleen nog uit medische noodzaak patiënten mocht zien: “Je wilt immers wel helpen. E-health was tot voorkort vanuit zorgverzekeraars en vergoedingen een issue. En ook sporters stonden er niet echt voor open. De processen zijn versneld. We hebben in de afgelopen periode ook gezien dat er een taboe heerst op het kiezen van het groepsbelang boven de zeggenschap van het individu. Dat blijft een spannend onderwerp.” 

Solidariteit lang volhouden

Dat vindt ook Bart Berden als ziekenhuisbestuurder. “Ik ben bezorgd, we hebben de eerste golf amper kunnen verteren en de nieuwe uitdaging staat al voor de deur, nu het aantal opnames weer toeneemt. In het nieuwe samen is het thema solidariteit en compassie. Door de omstandigheden gingen we weg van het belang van het individu. Inmiddels is dat wel weggeëbt. Solidariteit is een controversieel onderwerp en het is moeilijk om lang vol te houden. Het haakt ook aan bij schaarste in de zorg. De autonomie van de patiënt is belangrijk, maar bij schaarste is het belangrijk om ook te durven kijken naar het grotere geheel, de groep. Dat is een gevoelig onderwerp, maar we kunnen er niet buiten.”

Het thema digitale transformatie komt aan bod. De volgende personen schuiven aan:

• Kenny Meesters - Onderzoeker management en informatiesystemen
• Max Louwerse - Hoogleraar cognitieve psychologie en kunstmatige intelligentie
• Merwin de Jongh - CEO Building Blocks
• Jantien Borsboom - Projectleider Digilab LocHal

Data om keuzes te maken

Kenny Meesters licht toe hoeveel informatie we tot onze beschikking hebben. “We hebben apps en dashboards ontwikkeld om de crisis te monitoren, maar er is een tweede ontwikkeling van belang. Hoe gaan we duidelijk maken dat data er is om mensen te helpen goede keuzes te maken? Als we informatie op een goede manier met elkaar gaan delen, kunnen we van repressief crisisdenken naar mensen helpen om verstandige, individuele keuzes te maken. Het is een uitdaging ervoor te zorgen dat zaken duidelijk zijn. Dat is een basisbehoefte. Pas als dat in orde is, kunnen mensen ook daadwerkelijk nadenken over de lange termijn.”

Eindeloze mogelijkheden

Max Louwerse licht toe: “Ik wil het nieuwe normaal in het onderwijs niet accepteren. Ik heb veel respect voor iedereen die er in de huidige omstandigheden mee aan de slag gaat, maar het is niet hoe het zou moeten zijn. Ook als wetenschapper weet ik niet wat het einddoel is. Datascience en artificial intelligence zijn geweldige middelen met eindeloze mogelijkheden. En over die mogelijkheden denken we nog niet genoeg na. Maar dat moet juist wel nu.”

Skills om mee te doen

Jantien Borsboom vertelt: “In onze programma’s in de bibliotheek kijken we naar hoe we mensen kunnen helpen om te gaan met de nieuwe werkelijkheid. Hoe ga je om met al die nieuwe skills die je nodig hebt? Hoe vorm je een mening over alle data die op je afkomen? Digitale transformatie is een kans om mensen te betrekken bij de discussie. Hier in de bibliotheek kunnen we mensen bij uitstek hierin meenemen, zodat ze een rol kunnen spelen in het geheel.”

Data om de praktijk te veranderen

Merwin de Jongh: “Het onderwerp data ligt onder een vergrootglas, maar het is niet nieuw. De kunst is om data te gebruiken om de praktijk ermee te veranderen of te sturen. Datascience is geen doel, maar een middel. We kunnen het aanwenden om mensen persoonlijke informatie te geven en ze zo te helpen. Als data waarde voor jou persoonlijk heeft, dan treedt er geen datamoeheid op over abstracte grafieken en voorspellingen. We hebben techniek ontwikkeld om onszelf te helpen, laten we dat gebruiken. Hierdoor creëren we tijd en ruimte om de kwetsbaren in de maatschappij te helpen.”

Het thema participatie komt aan bod. De volgende personen schuiven aan:

• Conny Rijken - Hoogleraar mensenhandel en globaliseren
• Tim Reeskens - Associate professor sociologie
• Esmah Lahlah - Wethouder arbeidsparticipatie en bestaanszekerheid Gemeente Tilburg
• Carina Kruijsse - Bestuurder SMO Traverse

Niet cynisch worden

Conny Rijken geeft een toelichting over arbeidsmigratie. “Westerse landen zijn afhankelijk van arbeidsmigranten, bijvoorbeeld in de agrarische wereld. Dit is in de huidige omstandigheden weer bewezen. Daarnaast zijn ook de slechte werk- en leefomstandigheden wederom duidelijk in beeld geweest. De drive om dit soort kwesties te verbeteren, is vooral een economische. Dat legt gewoon meer gewicht in de schaal. Het is verstandiger om dit feit te omarmen en ernaar te handelen, dan er cynisch over te zijn.”

Toenadering vinden

Tim Reeskens ziet vanuit sociologisch perspectief: “Waarden van mensen blijven hetzelfde, ook in een crisistijd zoals nu. We zien wel dat opvattingen over politiek sterk zijn veranderd. Veel mensen willen een sterke leider. En omdat ze dat allemaal willen, komen mensen ook nader tot elkaar. We zien dit als een tijdseffect en schatten in dat politieke opvattingen wederom veranderen en mensen weer verder uit elkaar zullen geraken.”

Solidariteit vasthouden

Esmah Lahlah ziet als wethouder veel van de Tilburgse maatschappij: “De tweedeling in de stad is  zorgelijk. Er zijn grote groepen mensen met talent die toch kwetsbaar zijn en dus hard getroffen worden. Er is veel eenzaamheid onder jongeren en ouderen. Kinderen hebben onderwijsachterstanden opgelopen. Feit is dat je elkaar nodig hebt, dat kennis en innovatie nodig zijn. Net als inzet van iedereen, zodat er een nieuwe samenleving groeit waarin echt iedereen mee kan doen. Ik herken de waarde die aan het economisch belang gegeven wordt, waar het zojuist over ging. Ik vind dat we anders moeten kijken naar wat echt een economisch belang is. Het gaat dan niet alleen om geld en winst, maar ook om het investeren in mensen, om het geven van bestaanszekerheid en het bieden van perspectief. Want dat loont. Het is nodig om verder te kijken dan het kortetermijnbelang en als maatschappij niet terug te vallen in oude reflexen. In het begin zag je fantastische buurtinitiatieven en hulpacties. Dat is nu weggeëbd. We moeten echt kijken hoe we dit soort solidariteit juist vast kunnen houden.”

Carina Kruijsse heeft veel dak- en thuislozen in Tilburg zien worstelen met de omstandigheden: “Als je geen thuis en geen binnen hebt, terwijl je volgens de overheid juist in je huis moet blijven, is dat heftig. Toch hebben onze cliënten heel veel flexibiliteit laten zien en hebben ze ook hun eigen regie genomen. Maar natuurlijk hebben ze wel hun structuur gemist, bijvoorbeeld omdat we ook bij onze dagbesteding keuzes hebben moeten maken. Het aantal daklozen in Nederland groeit, veel mensen vallen buiten de boot en in coronatijd is die groep groter geworden. Als we daar nu niet gezamenlijk naar gaan kijken, dan wordt dit alleen maar erger. Als Traverse hebben we onze samenwerkingspartners in Tilburg opgeroepen om mee te werken aan preventie, vroege signalering, creatievere woonoplossingen en beter passende zorg voor mensen in een dak- of thuisloze situatie. Voor 50 daklozen willen we richting 1 juli 2021 weer een thuis hebben gevonden.”